محمدرضا یزدانی - Rice Res. Institute of Iran
مسعود پارسی نژاد - Dept .of Irrig. & Reclamation Eng., Agric. and Natur. Res. Pardis, Univ. of Tehran, Iran.
علیرضا سپاسخواه - Dept. of Irrig., Faculty of Agric., Univ. of Shiraz, Iran.
ناصر دوات گر - Rice Res. Institute of Iran
شهاب عراقی نژاد - Dept .of Irrig. & Reclamation Eng., Agric. and Natur. Res. Pardis, Univ. of Tehran, Iran.

آبیاری تناوبی با فواصل زیاد در شالیزارها می تواند موجب بروز ترک در خاک، تلفات آب و به دنبال آن آسیب به گیاه گردد. این مطالعه با هدف بررسی روند ترک پذیری و عوامل موثر بر آن در خاک چهار نقطه از شالیزارهای استان گیلان ) موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت، آستانه، شاندرمن و خمام) که از نظر واحدهای فیزیوگرافی متفاوت بودند از طریق اندازه گیری و ثبت مشخصه های مربوط به روند ترک برداری در سطح مزرعه و پس از قطع آبیاری در مرحله رشد زایشی گیاه برنج انجام شد. تجزیه خاک نشان داد که علی رغم تشابه در نوع کانی غالب، ضریب انبساط خطی در خاک موسسه و خمام نسبت به دو خاک دیگر بیشتر است. ابعاد ترک ها هم بستگی معنی داری با رطوبت حجمی و مقدار رس خاک نشان دادند. روند زمانی توسعه ترک (عمق و پهنا و تراکم) نشان داد که این روند در خاک های مختلف متفاوت بوده اما متاثر از رطوبت خاک می باشدکه این متغیر نیز خود متاثر از عمق آب زیرزمینی می باشد. عمق ترکها در هیچ کدام از خاک ها از سخت لایه شخمی عبور نکرد. خاک های مورد مطالعه دارای یک حد آستانه نسبتا مشخص در رابطه با پهنا و عمق ترک در فاصله زمانی حدود ۲۰ تا ۲۵ روز پس از قطع آبیاری بودند، به طوری که پس از این زمان، مقدار نسبتا ثابتی از پهنا در حدود ۳، ۲، ۵/۲ و ۵ سانتی متر و عمق ترک در حدود۲۰، ۲۵، ۱۷ و ۲۷ سانتی متر به ترتیب برای خاک های آستانه، خمام، شاندرمن و موسسه را نشان دادند.

Paddy fields, cracks, irrigation, contraction, matric head, groundwater depth, شالیزار, ترک, آبیاری, انقباض, بار مکش, عمق آب زیرزمینی