کاظم هاشمی مجد
شهزاد جماعتی ثمرین

تولید کمپوست و ورمی کمپوست از جمله روش های کارآمد برای بازیافت ضایعات آلی به شمار می روند. به منظور بررسی تغییرات ساختمانی مواد آلی در طول فرآیندهای تولید کمپوست و ورمی کمپوست،کود گاوی و فیلترکیک نیشکر در دو حالت حضور و عدم حضور کرم های خاکی به مدت ۱۶ هفته و در دما و رطوبت کنترل شده خوابانده شدند. نمونه های مرکب در زمان های ۰، ۸ و ۱۶ هفته تهیه شد. درصد کربن و نیتروژن و نسبت C:N با دستگاه CN آنالیزر تعیین گردید. نمونه های جامد برای تجزیه با دستگاه های FTIR وC NMR ۱۳ استفاده شدند. با پیشرفت مراحل تجزیه نسبت C:N کاهش یافت. در زمان ۱۶ هفته، نسبت C:N در فرآیند تولید ورمی کمپوست اندکی افزایش یافت. تجزیه ساختار مواد آلی با هر دو روش طیف سنجی کاهش نسبت گروه هایO – آلکیل و افزایش گروه های آروماتیک و کربوکسیل را در هر دو فرآیند نشان داد. به طوری که نتایج تجزیه نمونه ها با C NMR ۱۳ نشان داد درصد ترکیبات O – آلکیل از ۴۱ درصد در نمونه اولیه فیلترکیک بعد از ۱۶ هفته به حدود ۱/۳۳ درصد کاهش یافت. در نمونه های کود دامی میزان این ترکیبات از ۷/۵۶ درصد به ۶/۴۳ درصد کاهش یافت. میزان ترکیبات آروماتیک در نمونه اولیه فیلترکیک و کود دامی به ترتیب از ۵/۱۲ و ۵/۱۳ درصد به ۴/۱۶ و ۷/۱۸ درصد افزایش یافت. درصد ترکیبات کربوکسیلی نیز به ترتیب از ۵/۸ و ۶/۵ درصد به ۷/۹ و ۲/۷ درصد در نمونه فیلترکیک و کود دامی افزایش یافت. ورمی کمپوست دارای درصد بیشتری از گروه های آروماتیک نسبت به کمپوست بود (در نمونه کود دامی ۷/۱۸ به جای ۱/۱۷ درصد). در زمان ۱۶ هفته در نمونه های ورمی کمپوست کاهش اندکی در درصد ترکیبات آروماتیک و کربوکسیلی مشاهده شد. تجزیه با روش طیف سنجی برای نمونه های کمپوست و ورمی کمپوست، وجود سیگنال های یکسان با درصد فراوانی متفاوت را نشان داد. بین دو روش طیف سنجی، هم بستگی (**۸۹۷/۰r=) بسیار خوبی مشاهده شد و داده های به دست آمده از دو روش، مکمل همدیگر بودند.

Manure, Sugarcane filter-cake, Vermicomposting, FTIR, NMR., کود دامی، فیلترکیک نیشکر، ورمی کمپوست، FTIR، NMR.