وجیهه درستکار - Isfahan University of Technology
مجید افیونی - Isfahan University of Technology
امیرحسین خوشگفتارمنش - Isfahan University of Technology

با وجود اهمیت مدیریت بقایای گیاهی در سیستم های زراعی اطلاعات کمی در مورد اثر این بقایا بر قابلیت جذب روی در خاک و غلظت این عنصر در دانه گندم وجود دارد. در یک پژوهش گلخانه ای در دانشگاه صنعتی اصفهان در سال ۸۷-۱۳۸۶، بقایای پنج گیاه زراعی کشت شده در تناوب با گندم شامل بقایای سورگوم (Sorghum bicolor L.)، آفتابگردان (Helianhtus annuus L.)، گلرنگ (Carthamus tinctorius L.)، لوبیای چیتی (Phaseolus vulgaris L.)و شبدر (Trifolium pretense L.) با یک خاک آهکی دچار کمبود روی (۵/۰ میلی گرم در کیلوگرم) مخلوط شد. هم چنین یک تیمار بدون بقایای گیاهی نیز به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. بعد از مخلوط کردن بقایای گیاهی با خاک داخل گلدان ها، بذور دو رقم گندم بک کراس روشن (به عنوان رقم روی-کارا) و کویر (به عنوان رقم روی- ناکارا) کشت شدند. نتایج نشان داد که کاربرد بقایای گیاهی باعث افزایش معنی دار درصد ماده آلی و غلظت روی و فسفر قابل جذب خاک شد. هم چنین کاربرد بقایای گیاهی سبب افزایش معنی دار غلظت روی دانه هر دو رقم گندم مورد مطالعه شد. بیشترین افزایش غلظت روی دانه در هر دو رقم گندم مورد مطالعه، در تیمار کاربرد بقایای سورگوم دیده شد. کاربرد بقایای گیاهی باعث کاهش نسبت مولی اسید فیتیک به روی به عنوان شاخص قابلیت جذب روی برای مصرف کننده در همه تیمارهای مورد مطالعه شد، با این وجود این نسبت در همه تیمارها بیشتر از ۱۵ (حد بحرانی برای کیفیت دانه) بوده است. براساس نتایج این پژوهش، کاربرد بقایای گیاهی اگرچه باعث افزایش غلظت کل روی دانه شد، اما تاثیری بر قابلیت جذب روی برای مصرف کننده نداشت.

Biofortification, Crop residues, Phytic acid, Phytic acid to Zn molar ratio, Protein, Wheat, Zn efficiency., غنی سازی زیستی، بقایای گیاهی، اسید فیتیک، نسبت مولی اسید فیتیک به روی، پروتئین، گندم، روی کارایی