علیرضا حسین پور
محمد رضا پناهی

تثبیت پتاسیم به وسیله کانی های رسی فرآیند مهمی است که قابلیت دسترسی پتاسیم توسط گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد. اطلاعات درباره تثبیت پتاسیم در خاک های همدان محدود است. هدف این پژوهش تعیین ظرفیت تثبیت پتاسیم و شاخص تثبیت پتاسیم در ۱۰ نمونه از خاک های سطحی استان همدان و ارتباط آنها با ویژگی های بار بود. بار صفحات چهار وجهی خاک ها پس از اشباع کردن خاک ها با کلرید لیتیم و حرارت دادن در دمای ۳۰۰ درجه سلسیوس برای کاهش بار صفحه هشت وجهی به نزدیک صفر تعیین شد. ظرفیت تثبیت پتاسیم با افزودن ۶ غلظت مختلف پتاسیم با استفاده از نمک کلرید پتاسیم و سه چرخه متناوب خشک و مرطوب شدن تعیین شد. نتایج نشان داد که دامنه گنجایش تبادل کاتیونی صفحات چهار وجهی و هشت وجهی به ترتیب ۰/۱۶-۶/۴ و ۹/۴-۸/۰ سانتی مول بار در کیلوگرم بود. دامنه تغییرات گنجایش تبادل کاتیونی بخش معدنی و آلی به ترتیب ۹/۲۰-۱/۶ و ۷/۹-۹۷/۰ سانتی مول بار در کیلوگرم بود. گنجایش تثبیت پتاسیم با افزایش کاربرد پتاسیم افزایش یافت. میانگین ظرفیت تثبیت پتاسیم خاک ها در دامنه ۳/۱۷۵-۲/۵۸ میلی گرم در کیلوگرم خاک بود. شاخص تثبیت پتاسیم در دامنه ۶۷/۰-۲۳/۰ بود. شاخص تثبیت پتاسیم با گنجایش تبادل کاتیونی صفحه هشت وجهی، گنجایش تبادل کاتیونی کل، گنجایش تبادل کاتیونی بخش معدنی، گنجایش تبادل کاتیونی بخش آلی، پتاسیم تبادلی و پتاسیم غیر تبادلی هم بستگی معنی داری داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص تثبیت پتاسیم در خاک های مطالعه شده تغییرات زیادی داشت. بنابراین این ویژگی بایددر آزمون خاک پتاسیم در نظر گرفته شود.

Potassium fixation, Charge characteristics, Calcareous soils., پتاسیم، تثبیت، ویژگی های بار، خاک های آهکی