توسعه و کاربرد مدل رایانه ای مدیریت و برنامه ریزی آبیاری مزرعه گندم بر اساس بیلان آب در خاک و بارش موثر

استفاده بهینه از نزولات جوی، منجر به توسعه سطح زیر کشت و امکان تخصیص منابع آب موجود به مصارف دیگر می گردد که در نهایت منجر به توسعه اقتصادی خواهد شد. یکی از روش های موثر در این زمینه، استفاده از مدل های شبیه سازی مدیریت آب خاک و زمان بندی آبیاری می باشد. در این پژوهش مدل رایانه ای برای مدیریت و برنامه ریزی آبیاری مزارع بر اساس بیلان آب خاک و بارش، که قبلا تهیه شده بود، تکمیل گردید و برای مزرعه گندم در منطقه باجگاه به کار برده شد. هم چنین تاثیر مقدار ذخیره رطوبت در حداکثر عمق خاک ناحیه ریشه در مقدار آب آبیاری بررسی شد. مدل مورد نظر در محیط برنامه نویسی Visual Basic .Net نوشته شده است. مدل تهیه شده برای ۱۳ سال آمار هواشناسی منطقه باجگاه که کامل تر بودند، به کار برده شد. مدل در دو حالت که باران موثر کمبود رطوبتی خاک (نسبت به حالت ظرفیت زراعی) تا حداکثر عمق ریشه را جبران می نماید (حالت دوم) نسبت به حالتی که باران موثر تنها کمبود رطوبتی خاک تا عمق ریشه روزانه را جبران می کند(حالت اول) اجرا شد. در حالت دوم، مقدار آب آبیاری و تعداد دفعات آبیاری نسبت به حالت اول کاهش یافته است. چنانکه میانگین مقدار آبیاری فصلی از ۸/۷۰۶ به ۲/۵۶۹ میلی متر و میانگین تعداد دفعات آبیاری فصلی از ۸ بار به ۶ بار کاهش یافته اند. هم چنین میانگین نسبت باران موثر به کل مقدار باران از ۳۱/۴۶ درصد به ۶/۷۳ درصد افزایش یافته است. با احتمال ۸۰%، در حالت اول با احتساب ۹/۱۰۸ میلی متر بارش موثر نیاز به ۹ بار آبیاری و ۷/۷۵۷ میلی متر آب آبیاری نیاز است و در حالت دوم با احتساب ۷/۲۳۶ میلی متر بارش موثر به ۷ بار آبیاری و ۹/۶۳۶ میلی متر آب آبیاری نیاز است. با احتمال ۵۰% ، در حالت اول با احتساب ۶/۱۶۵ میلی متر بارش موثر به ۸ بار آبیاری و ۶/۷۱۲ میلی متر آب آبیاری نیاز است و در حالت دوم با احتساب ۱/۲۹۲ میلی متر بارش موثر به ۶ بار آبیاری و ۱/۵۴۵ میلی متر آب آبیاری نیاز است. در نهایت نشان داده شد که با استفاده از اصول ساده مدیریتی می توان از مصرف بیش از اندازه آب آبیاری جلوگیری نمود.

Keywords:

Effective rain , Soil water deficiency , Evapotranspiration , Soil water balance , بارش موثر , کمبود رطوبتی خاک , تبخیر- تعرق , بیلان آب در خاک