عوامل موثر در مدیریت بهره برداری از آب های زیرزمینی با استفاده از مدل برنامه ریزی چند هدفه: مطالعه موردی دشت فیروزآباد

بهره برداری بی رویه از منابع آب های زیرزمینی به دلیل عدم موازنه میان کل برداشت و تغذیه منجر به کاهش سطح آب های زیرزمینی با نرخی سریع تر خواهد شد. به منظور برقراری تراز بین برداشت و تغذیه، راه کارهای عمده مشتمل بر تقویت مدیریت بهره برداری از منابع آب های زیرزمینی، به کارگیری سیاست های مدیریت تقاضا، بهبود راندمان آبیاری و افزایش عرضه آب است. نظر به این که بین درآمد زارعین و پایداری در مزارعی که متکی برآب های زیرزمینی هستند مبادله وجود دارد، ضروری است که از مدل های ریاضی جهت بررسی تاثیر میزان برداشت از آب های زیرزمینی بر درآمد کشاورزان و پایداری استفاده شود. چنین مدل هایی قادرند که الگوی کشت بهینه، استراتژی ها و روش های مناسب آبیاری را در سطوح مختلف دسترسی به آب آبیاری، تعیین نمایند. ارتباط میان سود زارعین و برداشت از آب های زیرزمینی با استفاده از برنامه ریزی چند هدفه مورد بررسی قرار گرفت. داده های مورد نیاز با استفاده از مصاحبه حضوری از کشاورزان دشت فیروزآباد در سال زراعی ۸۷-۸۶ جمع آوری شد و ۱۱۲ بهره بردار نمونه انتخاب شدند. بر اساس نتایج به دست آمده از برنامه ریزی چندهدفه برای همه گروه های همگن درصد کاهش سود کمتر از درصد کاهش برداشت آب است. به طور مثال کاهش ۸ درصد آب مصرفی اثر چشمگیری را بر کاهش سود زارعین نداشته است (سود زارعین حدود ۴ درصد کاهش می یابد). نهایتا این که نتایج مطالعه حاضر می تواند به کشاورزان در انتخاب الگوی کشت، استراتژی و روش آبیاری، به گونه ای که سود زارعین و برداشت آب از سفره های زیرزمینی همزمان بهینه گردند و منجر به کاهش برداشت از آب های زیرزمینی در مقایسه با شرایط کنونی شود، کمک نماید.

Keywords:

Multi-objective programming , Reduced irrigation strategies , Irrigation system , Crop pattern , برنامه ریزی چند هدفه , استراتژی کم آبیاری , سیستم آبیاری , الگوی کشت