لیلا آهنگر
غلامعلی رنجبر
محمد نوروزی

شش صفت مورفولوژیکی برنج طی یک تلاقی دای آلل ۵ × ۵ یک طرفه با استفاده از یک طرح بلوک های کامل تصادفی در سال ۱۳۸۶ در نسل F۱ در ایستگاه تحقیقات برنج کشور ـ آمل مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس برای صفات ارتفاع بوته، زاویه برگ پرچم، طول برگ پرچم، عرض برگ پرچم، طول اولین میانگره و طول خوشه حاکی از وجود تفاوت های ژنتیکی معنی دار بین ارقام و هیبریدهای مورد مطالعه بود. معنی دار بودن میانگین مربعات ترکیب پذیری عمومی (GCA) و ترکیب پذیری خصوصی (SCA) وجود اثرات افزایشی و غیرافزایشی را در کنترل صفات مربوطه نشان داد. هم چنین معنی دار شدن نسبت میانگین مربعات در تمامی صفات، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثر افزایشی نسبت به اثر غیر افزایشی ژن های کنترل کننده صفات مورد مطالعه بود. قابلیت وراثت پذیری خصوصی بالای این صفات بیانگر وجود نقش عمده برای اثر افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی خصوصیات مورد مطالعه می باشد بنابراین بازدهی گزینش برای این صفات زیاد خواهد بود. در مجموع والدین ندا و IR۶۲۸۷۱-۱۷۵-۱-۱۰ به طور مشترک بهترین والد از نظر ترکیب پذیری عمومی در جهت کاهش ارتفاع، طول برگ پرچم و طول میانگره و افزایش عرض برگ پرچم بودند و تلاقی های ندا × بینام و ندا × دشت بهترین دورگ از نظر SCA به ترتیب برای افزایش طول خوشه و کاهش ارتفاع بودند.

Rice, Diallel cross, Morphological traits, General combining ability, Specific combining ability., برنج، تلاقی دای آلل، صفات مورفولوژیکی، ترکیب پذیری عمومی، ترکیب پذیری خصوصی