محمد ضابط
محمدرضا بی همتا
علیرضا طالعی
محسن مردی
حسن زینالی
خالو باقری

به منظور بررسی ترکیب پذیری و نحوه عمل ژن های مقاوم به سن گندم شش لاین گندم نان با شماره های ۷۲۱۴، ۶۴۱۲، ۴-۷۵-c، ۱۴، ۱۸، ۱۲ به همراه رقم آزادی در یک آزمایش دای آلل یک طرفه تلاقی داده شدند. هفت والد به همراه ۲۱ هیبرید حاصله در یک طرح بلوک کامل تصادفی با ۳ تکرار (مجموعا ۲۸ ژنوتیپ) در مزرعه دانشگاه تهران در سال زراعی ۸۵-۸۴ مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس صفات نشان داد که بین کلیه صفات به استثنای وزن دانه های سن زده تفاوت معنی داری در سطح ۱% وجود دارد. نتایج حاصل از تجزیه ترکیب پذیری گریفینگ نشان داد که در کلیه صفات جزء افزایشی واریانس به همراه جز غیر افزایشی در توارث صفات نقش دارد. بهترین ترکیب شونده عمومی از لحاظ مقاومت به سن زدگی والد ۷۲۱۴ و بدترین والد ترکیب شونده عمومی والد ۱۸ شناخته شد. بهترین هیبرید از لحاظ مقاومت به سن زدگی با در نظر گرفتن کلیه صفات هیبرید ۴×۳ (۴-۷۵-c ×آزادی )و بدترین هیبرید۷×۶ (۱۲×۱۸ ) بود. بررسی پارامترهای ژنتیکی هیمن ضمن تایید نتایج تجزیه گریفینگ نشان داد که به استثنای صفات وزن ۵۰ دانه سن زده، درصد سن زدگی و ارتفاع که غالبیت تاثیر بیشتری داشت در مابقی صفات جز افزایشی و غالبیت تواما در توارث صفت نقش دارند. در کلیه صفات مورد مطالعه به استثنای طول ریشک فوق غلبه وجود دارد، ضمن آن که در تمامی این صفات توزیع نامتقارن ژن های با اثرات مثبت و منفی نیز وجود داشت.

Diallel analysis, Sunn Pest, Griffing analysis, Hayman analysis., تجزیه دای آلل، سن گندم، تجزیه گریفینگ، تجزیه هیمن