کامبیز رستمی
محمد رضا مصدقی
علی اکبر محبوبی
علی اکبر صفری سنجانی

انتقال و پالایش باکتری های بیماری زا در محیط های متخلخل و آب های زیر زمینی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سال های اخیر بررسی عوامل موثر بر پالایش و انتقال باکتری ها مورد توجه قرار گرفته است. در این پژوهش اثر مقادیر مختلف سولفات کلسیم و کربنات کلسیم بر جذب و پارامترهای پالایش باکتری سودوموناس فلورسنس در ستون های شنی تحت شرایط رطوبتی اشباع بررسی شد. چهار سطح صفر، ۵ ،۱۰ و ۲۰ درصد کربنات کلسیم و سه سطح صفر، ۵ و ۱۰ درصد سولفات کلسیم در مخلوط با شن (۲۵/۰-۱۵/۰ میلی متر) به عنوان تیمارهای اصلی (به صورت فاکتوریل) و در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اعمال گردید. مخلوط های مذکور در سیلندرهای پیرکس به طول ۲۰ و قطر ۷ سانتی متر ریخته و شرایط جریان اشباع ماندگار با شدت جریان یکسان در آنها ایجاد شد. سوسپانسیون با غلظت ۱۰۶ باکتری سودوموناس فلورسنس در سانتی متر مکعب (C۰) به صورت تزریق پله ای روی ستون ها اعمال شد. آزمایش تا خروج زه آب از زیر ستون برابر پنج حجم آب منفذی (PV) ادامه یافت. هنگام آبشویی، غلظت باکتری (C) در زه آب با فواصل ۰/۲۵PVاندازه گیری شد. پس از پایان آبشویی، فراوانی باکتری در لایه های ۵-۰، ۱۰-۵، ۱۵-۱۰ و ۲۰-۱۵ سانتی متر از ستون ها نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اثر مقادیر کربنات کلسیم بر نگه داری و پالایش باکتری در لایه های ۱۰-۵ و ۱۵-۱۰ سانتی متری در سطح آماری ۱ درصد و در لایه۲۰-۱۵ در سطح آماری ۵ درصد معنی دار شد. هم چنین اثر مقادیر سولفات کلسیم در لایه های ۱۵-۱۰ و ۲۰-۱۵ سانتی متری در سطح آماری ۵ درصد معنی دار شد. اثر متقابل سولفات کلسیم X کربنات کلسیم بر پالایش باکتری در لایه های ۱۰-۵ ، ۱۵-۱۰ و ۲۰-۱۵ سانتی متری در سطح آماری ۱ درصد معنی دار گردید. نیمرخ غلظت باقی مانده و ضریب پالایش به خوبی نشان دهنده کاهش میزان پالایش باکتری با افزایش عمق در تیمارها بود. بنابراین می توان گفت معنی دار بودن اثر تیمارهای به کار رفته در لایه های سطحی نشان دهنده پالایش فیزیکی بیشتر در این لایه ها می باشد. بنابراین ظرفیت پالایش بالای کانی های کربناته و سولفاته می تواند از انتقال باکتری در محیط های متخلخل اشباع و به دنبال آن آلودگی آب های زیرزمینی بکاهد.

Calcium sulfate, Calcium carbonate, Breakthrough curve, , , Saturated flow conditions, Filtration coefficient., سولفات کلسیم، کربنات کلسیم، سودوموناس فلورسنس، جریان اشباع، ضریب پالایش