محمود ولیزاده
عباس صفرنژاد
قربانعلی نعمت زاده
سید کمال کاظمی تبار

  زیره پارسی که به آن زیره سیاه یا زیره کوهی نیز گفته می شود، یکی از مهم ترین گیاهان دارویی بوده و ارزش اقتصادی بالایی دارد. به طور کلی اطلاعات محدودی در ارتباط با کشت این ویترو این گیاه وجود دارد. در این پژوهش برای اولین بار از ریزنمونه محور جنینی برای باززایی زیره پارسی استفاده شد. محیط کشت B۵ (گامبورگ) حاوی غلظت های مختلف هورمون های NAA (نفتالن استیک اسید)، ۲,۴-D ( دو و چهار - دی کلرو فنوکسی استیک اسید) به تنهایی یا همراه با Kin (کینتین) مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با ۳۰ تیمار مختلف و ۱۰ تکرار در هر تیمار انجام شد. بیشترین تعداد ریزنمونه تولید کننده کالوس مربوط به تیمار با ترکیب هورمونی ۱/۰ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D و ۲ میلی گرم در لیتر Kin یا ۱ میلی گرم در لیتر NAA و ۲ میلی گرم در لیتر Kin بود. در تعدادی از تیمارهای فاقد کینیتین نیز باززایی صورت گرفت که نشان داد، برای باززایی زیره پارسی وجود هورمون سیتوکینین الزامی نیست. بهترین تیمار از لحاظ میانگین تعداد ساقه باززایی شده، تیمار با ترکیب هورمونی ۱/۰ میلی گرم در لیتر NAA و ۴ میلی گرم در لیتر Kin بود. بیشترین فراوانی القای جنین سوماتیکی مربوط به تیمار با ترکیب هورمونی ۲ میلی گرم در لیتر ۲,۴-D بود. در این روش به دلیل جوان بودن ریزنمونه و عکس العمل مناسب به محیط کشت، کالوس دهی و باززایی فقط در یک نوع محیط کشت و بدون نیاز به هیچ گونه واکشتی صورت گرفت که منجر به کوتاه شدن زمان کشت بافت و کم شدن آلودگی و نیاز به مواد مصرفی شد.

(Boiss.) B. Fedtsch., embryo explant, Regeneration, Tissue culture., باززایی، زیره پارسی (زیره کوهی یا زیره سیاه) , (Boiss.) B. Fedtsch ، کشت بافت، محور جنینی