برآورد هتروزیس در هیبریدهای F۱ گندم دوروم تحت شرایط مزرعه

  این پژوهش به منظور برآورد هتروزیس در ۱۲ هیبرید F۱ گندم دوروم با استفاده از صفات زراعی و مورفولوژیک انجام گردید. گزینش والدین براساس فاصله ژنتیکی برآورد شده طی دو سال آزمایش مزرعه­ای انجام و سپس با تلاقی والدین، هیبریدهای F۱ آنها تولید شد. بدین منظور ۲۳ ژنوتیپ (شامل ۱۱ والدین و ۱۲ هیبریدهای F۱ ) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۸۲ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، واقع در لورک نجف­آباد ارزیابی شدند. صفات زراعی تعداد روز تا ۵۰­% خوشه­دهی، تعداد روز تا ۵۰­% گرده­افشانی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در خوشه، وزن دانه در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت در کلیه ژنوتیپ­ها اندازه­گیری شد. نتایج تجزیه واریانس تفاوت­های معنی داری را بین والدین، هیبریدهای F۱ و والد در برابر تلاقی برای تمام صفات نشان داد که بیانگر تنوع مناسب ژرم پلاسم مورد مطالعه و وجود هتروزیس بوده است. بر­آورد ارزش هتروزیس بر­اساس مقایسه با والد برتر نشان داد که هیبریدهای HPI۴۰۱۰۰×PI۴۰۰۹۹ و HEupoda۶× Chahba۸۸ به طور معنی­داری از نظر رسیدگی و زودرس بودن بالاترین مقادیر هتروزیس را داشته­اند. ضمن این که بیشترین درصد هتروزیس از نظر صفات عملکرد دانه و اجزای عملکرد در بین ۱۲ هیبرید مورد بررسی به هیبریدهای HAltar۸۴/Ald×Chahba۸۸ ، HBuchen۷×Chahba۸۸ و HEupoda۶×Mexi۷۵/Vic اختصاص داشت. ارقام والدینی که توانایی و پتانسیل کافی برای تولید هیبریدهای با عملکرد مطلوب دارند عبارت اند از: ژنوتیپ­های Eupoda۶ ، Odin۱۲ ، Altar۸۴/Ald و ۴۵۰۶۳Karaj در تلاقی با ژنوتیپ Mexi۷۵/Vic و هم چنین ارقام Buchen۷ و Altar۸۴/Ald در تلاقی با Chahba۸۸ .

Keywords:

Durum wheat , Heterosis , Hybrid F , , Grain yield. , هتروزیس , گندم دوروم , هیبرید F , و عملکرد دانه