ارزیابی مدل EPM از طریق رسوب سنجی مخازن سدهای کوچک

  به منظور ارزیابی کمی رسوب دهی حوزه های آبخیز فاقد آمار، استفاده از مدل های تجربی اجتناب ناپذیر است. مدل EPM یکی از مدل های مورد استفاده در ایران می باشد که بعضا مورد ارزیابی قرار گرفته است. ولیکن اغلب ارزیابی ها، با استفاده از آمار رسوب رودخانه ها انجام پذیرفته و از اندازه گیری مستقیم رسوبات در مخازن سدها و بندها کمتر استفاده شده است، در صورتی که روش اندازه گیری رسوبات مخازن سدها و بندها از دقت بالاتری برخوردار می باشد. در این تحقیق تعداد ۹ حوزه آبخیز کوچک در استان سمنان انتخاب شده اند. درخروجی این حوزه ها، سدهای خاکی کوتاه طی سال های گذشته احداث گردیده اند که عمر آنها به ده سال می رسد. این سدها تا زمان اندازه گیری رسوب سرریز ننموده اند و به همین دلیل تمامی رسوبات تولیدی حوزه آبخیز بالادست آنها در مخازن سدها به تله افتاده اند. مقدار رسوبات ته نشین شده در مخازن این سدها از طریق عملیات نقشه برداری محاسبه شد. وزن مخصوص ظاهری رسوبات در هر مخزن اندازه گیری شد و مقادیر حجمی رسوبات به مقادیر وزنی تبدیل گردید. با استفاده از مدل EPM مقدار رسوب تولیدی حوزه ها به صورت حجمی و وزنی برآورد گردید. مقادیر رسوب تولیدی اندازه گیری شده در مخازن سدها با مقادیر برآورد شده با استفاده از آزمون t استیودنت مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اختلاف بین میانگین ها برای مقادیر حجمی و وزنی رسوب دهی برآورد شده با استفاده از مدل EPM با مقادیر اندازه گیری شده، در سطح ۵ درصد معنی دار نمی باشد ولی تعیین کارایی و میانگین نسبی مجذور مربعات خطای مدل نشان داد که مدل EPM از کارایی نسبتا پایینی در برآورد رسوب دهی حوزه های آبخیز مناطق مورد مطالعه برخوردار است.

Keywords:

Watersheds , Sediment yield , Semnan province , Sedimentation , EPM model. , حوزه های آبخیز , رسوب دهی , استان سمنان , رسوب گذاری , مدل EPM