حسین بیات
علی اکبر محبوبی
محمدعلی حاج عباسی
محمدرضا مصدقی

  خاک ورزی از جمله عوامل مدیریتی مهمی است که می تواند موجب تخریب یا بهبود ساختمان خاک شود. نوع ادوات خاک­ورزی و شکل چرخ ها ی ماشین های کشاورزی موجب تغییر ساختمان خاک می شود، لذا یک آزمایش مزرعه ای درمرکز تحقیقات کشاورزی همدان روی یک خاک Coarse Loamy Mixed Mesic Calcixerolic Xerocrepts جهت اندازه گیری و بررسی اثرات خاک ورزی و تراکم ناشی از تردد چرخ ها بر برخی از خصوصیات فیزیکی خاک انجام شد. تیمارها شامل دو روش خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار و خاک ورزی حفاظتی (CP, MP) بود که با استفاده از سه تراکتور رایج در ایران [John Deer (J), Romany (R) and Massey Ferguson(MF)] اجرا شدند. محل تردد و بدون تردد از دیگر تیمارهای مورد بررسی در این تحقیق بودند. آزمایش به صورت کرت ها ی خرد شده در قالب طرح بلوک ها ی کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نمونه ها ی خاک در آخر فصل رشد گندم از محل تردد چرخ و محل بدون تردد از چهار لایه برداشت شد و از نظر چگالی ظاهری (BD) ، شاخص مخروطی (CI) و میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (MWD) مقایسه شدند. اثر هر دو روش خاک ورزی در روی BD در هیچ کدام از لایه ها معنی دار نبود، در حالی که، با افزایش عمق BD افزایش پیدا کرد. تردد چرخ ها موجب افزایش معنی دار BD نگردید، ولی با افزایش عمق اثر تراکم کاهش پیدا کرد. خاک ورزی حفاظتی به طور معمول، پایداری خاکدانه ها را افزایش داد که توسط MWD مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص مخروطی روندی مشابه BD داشت، با این تفاوت که به دلیل حساسیت بیشتر CI در محل تردد در تیمار CP بیشتر از MP بود. ولی چنین تفاوتی در محل بدون تردد مشاهده نگردید. هم چنین CI در محل تردد نسبت به بدون تردد به طور معنی داری افزایش یافت. تراکتور جان دیر در دو لایه اول و دوم موجب افزایش معنی دار CI نسبت به MF گردید، ولی بین تراکتور R و J تفاوتی مشاهده نگردید. شخم با گاوآهن قلمی MWD را در محل بدون تردد افزایش داد که در لایه چهارم معنی دار شد. تردد چرخ ها موجب افزایش معنی دار MWD در لایه دوم گردید و در دیگر لایه ها تفاوت معنی داری مشاهده نشد. در لایه سوم تراکتور رومانی موجب بهبود ساختمان خاک گردیده و MWD را به طور معنی داری افزایش داد. به طور کلی تراکتور رومانی موجب تخریب کمتر ساختمان خاک شده و روش های خاک ورزی بعضی از ویژگی های فیزیکی خاک را تغییر دادند.

Tillage, Traffic, Bulk density, Cone index, Mean weight diameter., خاک ورزی، تردد، چگالی ظاهری، شاخص مخروطی، میانگین وزنی قطر خاک دانه ها