سینتیک تغییرات فسفر قابل استخراج در تعدادی از خاک های همدان

ویژگی های خاک نقش مهمی در جذب فسفر دارد. اطلاعات درباره جذب فسفر در خاک های همدان محدود است. هدف از این پژوهش بررسی سرعت جذب فسفر در تعدادی از خاک های همدان به وسیله دو نوع عصارهگیر بیکربنات سدیم ۵/۰ نرمال (روش اولسن) و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای در مدت ۲۵۲۰ ساعت و انتخاب بهترین معادله سینتیکی جهت توصیف جذب فسفر و بررسی هم بستگی خصوصیات جذب فسفر با ویژگی های خاک بود. به این منظور ۲۰۰ میلی گرم فسفر در کیلوگرم خاک به صورتKH۲PO۴ به نمونه های خاک اضافه شد. خاک های کود داده شده با رطوبت ثابت ۲۰ درصد وزنی به مدت ۲۵۲۰ ساعت در انکوباتور در دمای ۱±۲۵درجه سانتی گراد نگه داری و در زمان های ۱، ۲ ، ۴، ۸ ، ۲۴، ۴۸، ۷۲، ۹۶، ۱۲۰، ۱۴۴، ۱۶۸، ۲۴۰ ، ۳۳۶ ،۵۰۴ ،۶۷۲،۸۴۰، ۱۰۰۸، ۱۱۷۶ ، ۱۳۴۴، ۱۵۱۲، ۱۶۸۰، ۱۸۴۸، ۲۰۱۶، ۲۱۸۶، ۲۳۵۲ و ۲۵۲۰ ساعت پس از اضافه کردن کود فسفره به خاک ها، عمل نمونهبرداری و عصاره گیری فسفر توسط عصارهگیر اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای انجام و معادله های سینتیکی مرتبه صفر، مرتبه اول، پخشیدگی پارابولیکی، تابع نمایی و الوویچ ساده شده بر داده ها برازش داده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که سرعت جذب فسفر در ابتدا سریع بوده، سپس کاهش یافت و به مقدار ثابتی رسید. مقدار فسفری که پس از ۲۵۲۰ ساعت خوابانیدن جذب شد در روش اولسن و بیکربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب در دامنه ۸/۲۵۳-۶/۱۶۲ و ۱/۲۵۳-۳/۱۹۳ میلیگرم در کیلوگرم بود. با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله های سینتیکی، دو معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی بهتر از معادله های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. دامنه تغییرات ضرایب سرعت در معادله الوویچ ساده شده و تابع نمایی توسط عصاره گیر اولسن به ترتیب ۴۹/۰-۰۳۶/۰ و ۳۰۴/۰-۱۵۷/۰ میلی گرم در کیلوگرم در ساعت و در روش بی کربنات آمونیوم-دیتیپیای به ترتیب ۷۶/۰-۰۷۴/۰ و ۳۸۲/۰-۱۸۴/۰ میلی گرم در کیلوگرم در ساعت بود. نمودار معادله ها در ۳۳۶ ساعت دارای شکستگی بود. بنابراین دو معادله بر دادهها برازش شد(صفر تا ۳۳۶ و ۳۳۶ تا ۲۵۲۰ساعت) . در بخش اول نیز با توجه به بالا بودن ضرایب تشخیص و کم بودن خطای استاندارد برآورد معادله های سینتیکی الوویچ، تابع نمایی و پخشیدگی پارابولیکی بهتر از معادله های دیگر جذب فسفر را تشریح نمودند. ضرایب سرعت تعیین شده در این معادله ها در خاک ها تغییرات زیادی داشت. در بخش دوم معادله های سینتیکی قادر به توصیف جذب فسفر نبودند. نتایج این مطالعه نشان داد که سرعت جذب فسفر در خاک ها متفاوت بود و تحت تاثیر مقدار کربنات کلسیم، آهن و آلومینیوم بلوری و بی شکل می باشد.

Keywords:

kinetics , Sorption P , Sodium bicarbonate , AB-DTPA. , سینتیک , جذب فسفر , بیکربنات سدیم , بی کربنات , آمونیوم- دی تی پی ای