ارزیابی خطای روش های افزایش سطح و کاهش سطح در پیش بینی نحوه توزیع رسوب در مخازن سدهای دز، درودزن و شهید عباسپور

پس از احداث سد روی یک رودخانه، رسوبات در پشت آن تجمع می یابند. پیش بینی مقدار و نحوه توزیع رسوب برای طراحان سدها اهمیت دارد. در این پژوهش، میزان خطای روش های تجربی افزایش سطح و کاهش سطح در پیش بینی توزیع رسوب مخازن سدهای دز، درودزن و شهید عباسپور ارزیابی شده است. آخرین نتایج رسوب سنجی در مخازن این سدها در سال های ۱۳۸۲ (دز)، ۱۳۸۴ (درودزن) و ۱۳۸۴ (شهید عباسپور) به دست آمده است. مقایسه توزیع رسوب واقعی با توزیع رسوب پیش بینی شده توسط روش های افزایش سطح و کاهش سطح نشان می دهد که حداکثر میزان خطا در تعیین عمق رسوب در پشت بدنه سد اتفاق می افتد و با افزایش تراز، میزان خطا کمتر می شود. برای سد درودزن که حجم رسوبات آن خیلی کم است (۳۱ میلیون متر مکعب)، روش کاهش سطح نسبت به روش افزایش سطح دارای خطای بیشتری است (۸۱% در مقابل ۵/۳۷%). در سدهای دز و شهید عباسپور که حجم رسوبات آنها زیاد است (به ترتیب ۶۰۸ و ۷۳۷ میلیون متر مکعب)، هر دو روش دارای خطای تقریبا یکسانی می باشند (در سد دز هر دو روش ۲۹% و در سد شهید عباسپور، روش کاهش سطح ۲۲% و روش افزایش سطح ۲۵% خطا داشت). با افزایش حجم رسوب نهشته شده طی سال های متمادی پس از بهره-برداری از این سدها، مقدار ضریب شکل هر سه مخزن کم شده و در نهایت تیپ مخازن به تیپ ۲ تغییر پیدا کرده است.

Keywords:

Sediment distribution , Storage capacity , Erosion , Reservoir , توزیع رسوب , ظرفیت ذخیره , فرسایش , مخزن