عبدالمجید رضائی
معصومه یوسفی آذر

برای بهبود صفت پیچیده ای مانند عملکرد که توارث پذیری پایینی دارد، از انتخاب غیرمستقیم توسط صفات دیگر و نیز شاخص مناسبی براساس چند صفت موثر بر عملکرد استفاده می شود. این مطالعه با هدف ارزیابی کارآیی روش های مختلف انتخاب در ۲۳ لاین F۲ : ۴ گندم حاصل از تلاقی دو رقم ویرمارین (حساس به خشکی) و سرداری (متحمل به خشکی) انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و دو تیمار آبیاری پس از ۳±۷۰ و ۳±۱۲۰ میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A به ترتیب برای شرایط غیرتنش و تنش در سال ۱۳۸۳ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. برای هر یک از این شرایط شـاخص های انتخاب با استفاده از چهار صفت تعداد سنبله در متر مربع، تعداد روز تا سنبله دهی، تعداد دانه در سنبلـه و وزن دانـه و هم چنین پاسخ های مستقیم و همبسته این صفات به همراه عملکـرد، محاسبه شدند. نتایج پاسخ های مستقیم و همبسته صفات به انتخاب نشان داد که برای شرایط مشابه با این بررسی ژنوتیپ های زودرس با تعداد سنبله زیاد، تعداد دانه کم و وزن دانه بالا از پتانسیل عملکرد بالاتری برخوردار هستند. تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزاردانه پاسخ مثبتی به انتخاب در اکثر شاخص ها و در هر دو شرایط داشتند، ولی پاسخ روز تا سنبله دهی و تعداد دانه در سنبله در شاخص ها منفی بود. بنابراین انتخاب براساس این شاخص ها نیز باعث گزینش ارقام زودرس با تعداد سنبله بالا و تعداد دانه کم و وزن دانه بالا می شود که از پتانسیل عملکرد بیشتری برخوردار هستند. در این بررسی شاخص های اسمیت - هیزل و پایه بریم - ویلیامز کارآیی انتخاب بالاتری داشتند.

Wheat, Correlated response, Direct and indirect selection, Drought stress, Selection indices., انتخاب مستقیم و غیر مستقیم، تنش رطوبتی، شاخص های انتخاب، گندم، واکنش همبسته