ارزیابی ویژگی‎های جوانه‎زنی ژنوتیپ‎های مختلف گندم در شرایط تنش اسمزی و هم بستگی آنها با سرعت سبزشدن و مقاومت به خشکی در شرایط مزرعه‎ای

رطوبت خاک یکی از عوامل محدود کننده جوانه زنی، سبزشدن و استقرار گیاهان زراعی خصوصا در شرایط دیم و در نهایت شکل گیری عملکرد در مناطق خشک و نیمه خشک (مانند ایران) است. در چنین مناطقی انتخاب ارقامی که علاوه بر مقاومت به خشکی در مرحله جوانه زنی و سبزشدن، پتانسیل عملکرد بالایی نیز داشته باشند از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند. این بررسی در همین راستا و در سه سطح مزرعه ای، گلخانه ای و آزمایشگاهی و بر روی ژنوتیپ های مختلف گندم با سوابق اصلاحی متفاوت شامل: ارقام اصلاح شده داخلی در اثر عمل انتخاب (امید، سرداری، روشن)، ارقام اصلاح شده داخلی- خارجی در اثر عمل هیبریداسیون (آزادی، فلات، قدس) و چهار لاین(۳-۲/۵۵۹۳، ۳-۵۸۰۶، ۶-۶۴۵۲،۶-۲/۷۰۰۷) انجام شد. براساس نتایج به دست آمده با کاهش پتانسیل اسمزی برخلاف درصد و سرعت جوانه زنی، بنیه جوانه زنی با سرعت و شیب زیاد در ژنوتیپ های مختلف شروع به کاهش نمود. در این شرایط و در پتانسیل اسمزی ۸/۰- مگاپاسکال ژنوتیپ های امید، آزادی و ۳-۲/۵۵۹۳ بالاترین و ژنوتیپ های سرداری، ۳-۵۸۰۶ و فلات کمترین بنیه جوانه زنی را از خود نشان دادند. در پتانسیل اسمزی ۶/۱- مگاپاسکال بنیه جوانه زنی همه ژنوتیپ های مورد بررسی به شدت کاهش یافت و در این سطح پتانسیل اسمزی تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های مختلف از نظر بنیه جوانه زنی دیده نشد. در بین صفات مورد مطالعه بنیه جوانه زنی بیشترین ضریب هم بستگی را با درصد سبزشدن از سطح مزرعه دارا بود و بین سایر خصوصیات جوانه زنی با عملکرد در سطح مزرعه ضریب هم بستگی معنی داری به دست نیامد. نتایج حاصل از مقایسه های گروهی نشان دادند که گروه ژنوتیپ های اصلاح شده داخلی دارای بنیه جوانه زنی بالاتری نسبت به دو گروه دیگر بود ولی تفاوت معنی داری بین آنها از نظر سرعت و درصد جوانه زنی دیده نشد.

Keywords:

Wheat , Yield , Germination , Vigor , Speed of germination. , گندم , عملکرد , جوانه زنی , بنیه , سرعت جوانه‎زنی