ملیحه اسلامی
سید علی محمد میرمحمدی میبدی
احمد ارزانی

به منظور ارزیابی قابلیت توارث، ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنتیکی، واریانس فنوتیپی و ژنتیکی و میزان هم بستگی برخی صفات مرتبط با کیفیت دانه در ژنوتیپ های متحمل به شوری گندم دوروم، این آزمایش در سال زراعی ۸۰-۱۳۷۹ با چهار ژنوتیپ گندم دوروم مشتمل بر Dipper-۶ ، PI۴۰۱۰۰، Oste/Gata و شوا به همراه جمعیت های F۲ وF۳ حاصل از تلاقی آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. صفات سختی دانه، محتوای پروتئین دانه، ارتفاع رسوب SDS و محتوای گلوتن تر و محتوای گلوتن خشک مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که محتوای گلوتن خشک و محتوای گلوتن تر از بالا ترین تنوع ژنتیکی و فنوتیپی بر خوردارند. نتایج تجزیه واریانس صفات حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین ژنوتیپ های مختلف برای کلیه صفات به جز ارتفاع رسوب SDS بود. برآوردهای قابلیت توارث صفات مورد مطالعه دامنه ای از ۶/۴۸ درصد برای ارتفاع رسوب SDS تا ۴/۹۰ درصد برای محتوای گلوتن خشک داشت. شاخص سختی دانه هم بستگی مثبت و معنی داری با محتوای پروتئین، ارتفاع رسوب SDS و محتوای گلوتن خشک داشت. محتوای پروتئین نیز هم بستگی مثبت و معنی داری با محتوای گلوتن تر و محتوای گلوتن خشک نشان داد. نظر به این که محتوای گلوتن خشک هم بستگی بسیار بالایی با محتوای پروتئین (کمیت) داشت و از طرفی سختی دانه هم بستگی بالایی با ارتفاع رسوب SDS به عنوان معیار مهم کیفیت پروتئین نشان داد، بنابراین از محتوای گلوتن خشک و سختی دانه می توان برای گزینش در جهت افزایش کمیت و کیفیت پروتئین در گندم دوروم استفاده نمود.

Durum wheat, Grain quality traits, Heritability traits, Correlation traits, گندم دوروم، صفات کیفیت دانه، قابلیت توارث، هم بستگی صفات