فرحناز ممتازی
یحیی امام
نجفعلی کریمیان

در یک پژوهش مزرعه ای دوساله با استفاده از طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار، در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در باجگاه، ویژگی های رشد و عملکرد گندم زمستانه رقم شیراز در واکنش به سه تاریخ کاشت و چهار تراکم بوته مورد بررسی قرار گرفت. تاریخ های کاشت (۱۵آبان، ۱۵آذر، ۱۵دی ) را کرت های اصلی و چهار تراکم (۱۵۰، ۲۵۰، ۳۵۰، ۴۵۰ بوته در متر مربع) را کرت های فرعی تشکیل می دادند. نتایج نشان داد که کاشت تاخیری با کاهش عملکرد دانه همراه بود، به نحوی که عملکرد دانه در تاریخ کاشت ۱۵ دی به طور معنی داری کمتر از تاریخ های کاشت ۱۵ آبان و ۱۵ آذر بود. به علاوه، با تاخیر در کاشت مراحل نموی بوته ها با سرعت بیشتری سپری شد و بوته ها دوره رشد خود را سریع تر به پایان رساندند. روند تغییرات شاخص سطح برگ و وزن خشک بوته ها نیز تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفت، به طوری که در تاریخ کاشت زودتر و تراکم کاشت زیادتر، شاخص سطح برگ بیشتری در هر نمونه برداری به دست آمد. با تاخیر در کاشت تعداد ساقه بارور در واحد سطح مزرعه کاهش یافت، گرچه در تراکم های زیادتر تعداد ساقه بیشتری در واحد سطح تولید شد، ولی در مرحله مرگ و میر پنجه ها کاهش شدیدتری در تعداد ساقه در مترمربع در این تراکم ها مشاهده گردید. بررسی روند تغییرات وزن خشک شاخساره در طول فصل نشان داد که در تراکم های زیادتر و تاریخ کاشت زودتر، وزن خشک بیشتری تولید شد، که این موضوع در ارتباط با زمین پوشی زودتر و دریافت بیشتر تابش پاییزی بود. در مجموع، بر اساس نتایج پژوهش حاضر برای مناطق آب و هوایی مشابه با محل اجرای این پژوهش، گندم زمستانه را می توان برای گذران مطلوب مراحل رشد و نمو خود و تولید عملکرد قابل قبول، تا نیمه آذرماه و با تراکم ۲۵۰ بوته در مترمربع کشت کرد.

Sowing date, Planting density, LAI (leaf area index), Dry weight, Winter wheat, تاریخ کاشت، تراکم بوته، شاخص سطح برگ، وزن خشک، گندم زمستانه