حجت امامی
غلامرضا ثواقبی فیروزآبادی
مهدی شرفاء

موضوع آلودگی خاک توسط مواد شیمیایی باعث افزایش نگرانی هایی در مورد محیط زیست شده است. آب شویی مواد به آب های زیرزمینی و حرکت این مواد در خاک، مشکلات زیادی را برای آلودگی ماتریکس خاک، محلول خاک و آب زیرزمینی زیر آن به وجود می‎آورد. ازاین رو، به منظور بررسی تاثیر جریان ترجیحی(Prefrential Flow)، ساختمان خاک و کمپلکس های آلی بر تحرک و آب شویی فلزات کادمیوم، سرب و روی آزمایشی به صورت فاکتوریل با کرت های خردشده در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای خاک دست نخورده (U)، دست خورده (D) و دست خورده حاوی ۳ درصد ماده آلی (O) به مدت یک ماه با محلول های حاوی غلظت های ۲۰ میلی گرم در لیتر عناصر کادمیوم، سرب و روی آب شویی شدند و غلظت کادمیوم، سرب و روی در فواصل زمانی مختلف در محلول خروجی اندازه گیری شد. نتایج به دست آمده نشان داد که عناصر تفاوت معنی داری در سطح آماری یک درصد با یکدیگر در محلول خروجی داشتند و ترتیب تحرک آنها به صورت Zn>Pb>Cd بود. هم چنین بین تیمارهای مختلف خاک نیز در سطح آماری یک درصد تفاوت معنی داری وجود داشت و غلظت هر سه عنصر کادمیوم، سرب و روی در تیمارهای U و O بیشتر از تیمار D بود. علاوه بر این بین فواصل زمانی آب شویی (حجم منفذها(Pore Volumes)) تفاوت معنی داری مشاهده شد(در سطح ۱%). به طوری که کادمیوم در تیمارهای U ، O و D به ترتیب ۳ ، ۳ و۵ روز پس از آب شویی تفاوت معنی داری را در محلول خروجی نشان داد. ولی سرب در هر سه تیمار خاک ۱۱ روز پس از آب شویی تفاوت معنی داری در محلول خروجی داشت و غلظت روی فقط در تیمار O در زما ن های مختلف آب شویی روند مشخصی داشت و پس از ۸ روز آب شویی تفاوت معنی داری در این تیمار مشاهده شد.

Preferential flow, Organic matter, Undisturbed soil, Disturbed soil, Leachate, جریان ترجیحی، مواد آلی، خاک دست نخورده، خاک دست خورده، محلول خروجی