ارزیابی تحمل به خشکی لاین های گلرنگ براساس شاخص های تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی لاین های انتخاب شده از توده های بومی گلرنگ (Carthamus tinctorius) آزمایشی در سال ۱۳۸۱ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. در این آزمایش ۱۲ لاین اصلاحی انتخاب شده از توده های بومی گلرنگ همراه با دو رقم خارجی و یک توده بومی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو رژیم رطوبتی شامل آبیاری بر اساس ۵۰% و ۸۵% تخلیه رطوبت از خاک مزرعه، مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در هر دو رژیم رطوبتی، تفاوت معنی داری در سطح احتمال ۱% از لحاظ عملکرد دانه بین ژنوتیپ ها مشاهده گردید. اثر متقابل بین ژنوتیپ و رژیم رطوبتی نیز در سطح احتمال ۵% معنی دار بود. بررسی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط (روش اسنلر و دمبک) نشان داد که در بین ژنوتیپ ها، ژنوتیپ H۲۷ بیشترین واکنش تحمل را دارا بود و در رژیم های آبیاری ۵۰% و ۸۵% تخلیه رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر ۳۳۵۳ و ۳۰۷۲ کیلوگرم در هکتار بود. رقم مورد کشت در اصفهان (توده کوسه) بیشترین واکنش حساسیت به خشکی را نشان داد و در این رژیم های رطوبتی به ترتیب دارای عملکرد دانه برابر ۳۵۲۵ و ۲۳۹۴ کیلوگرم در هکتار بود. با بررسی شاخص های مختلف تحمل و حساسیت به تنش رطوبتی (SSI، STI، TOL، GMP و MP)، به نظر می رسد که STI مناسب ترین شاخص برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل تر بود و بر اساس این شاخص، لاین ۲۴۲۸ E به عنوان متحمل ترین و رقم خارجی Ac-Sunset (از کشور کانادا) به عنوان حساس ترین ژنوتیپ معرفی شدند. عملکرد دانه ژنوتیپ ۲۴۲۸ E در رژیم های آبیاری مذکور به ترتیب برابر ۴۱۷۴ و ۳۴۵۸ کیلوگرم در هکتار و برای ژنوتیپ Ac-Sunset به ترتیب برابر ۲۰۰۴ و ۱۴۳۸ کیلوگرم در هکتار بود.

Keywords:

Safflower , Genotype , Tolerance , Drought , گلرنگ , ژنوتیپ , تحمل , خشکی