مریم گل آبادی
احمد ارزانی

تنوع ژنتیکی ۳۰۰ ژنوتیپ گندم دوروم مشتمل بر ارقام بومی و ارقام و لاین های خارجی تهیه شده از سیمیت و ایکاردا، در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال زراعی ۷۹-۱۳۷۸ ارزیابی گردید. در این آزمایش از صفات روز تا سنبله دهی ، روز تا رسیدگی ، ارتفاع بوته ، طول سنبله ، شمار دانه در سنبله ، وزن دانه در سنبله ، شمار سنبله در متر مربع ، وزن هزار دانه ، وزن حجمی ، عملکرد بیولوژیک ، عملکرد دانه و شاخص برداشت استفاده شد. محاسبات آماری داده ها شامل ضرایب هم بستگی ساده ، رگرسیون گام به گام روی صفات زراعی مهم ، تجزیه به عامل ها و تجزیه خوشه ای صفات و ژنوتیپ ها بر اساس صفات زراعی بود. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی چشم گیری برای صفات مورد بررسی، و به ویژه عملکرد دانه ، شاخص برداشت ، شمار سنبله در واحد سطح و شمار دانه در سنبله وجود دارد. عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت ، عملکرد بیولوژیک ، تعداد روز تا رسیدگی ، شمار دانه در سنبله و وزن دانه در سنبله هم بستگی مثبت و معنی داری داشت . در تجزیه عامل ها، شش عامل پنهانی شناسایی شد، که جمعا ۷/۷۶ درصد از کل تنوع داده ها را توجیه می کردند. این عوامل در ارتباط با پتانسیل انتقال ، جنبه های مختلف مخزن گیاه ، روابط مخزن و مصرف ، قامت گیاه و پتانسیل تولید پنجه بودند. تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها را در شش گروه تقسیم نمود. همه گروه ها اختلاف معنی داری از نظر تمامی صفات زراعی مورد بررسی با یکدیگر نشان دادند. مقایسه میانگین صفات در گروه های حاصله نشان داد که ژنوتیپ های موجود در گروه پنجم و در پی آن گروه ششم ، بیشترین میزان عملکرد دانه و شاخص برداشت را دارند، که در اهداف به نژادی شایان توجه می باشند.

Durum wheat, Grain yield components, Factor analysis, Cluster analysis., گندم دوروم، اجزای عملکرد دانه، تجزیه به عامل ها، تجزیه خوشه ای