حمیدرضا کریم زاده
احمد جلالیان
حسین خادمی

کانی ها ی رسی شایسته بررسی دقیقی هستند، زیرا در بسیاری از خاک ها نقشی مهمی بازی می‎کنند. شناسایی کانی ها ی رسی پنج خاک گچــی از زمین ریخـت های مختـلف در شـرق اصـفـهان با استفاده از پراش اشـعه ایکـس (X-ray diffraction ) مـورد بررسی قرار گـرفت. علاوه بر این، خاکدانه‎ها و رسوب های فرسـایش یافته بادی به وسیله میـکروسکوپ الکـترونی روبشی ( Scanning electron microscopy) مشاهده و با اسپکتروفتومتری اشعه ایکس ( Energy dispersive X-ray analyser) تجزیه گردید. نتایج نشان می‎دهند که در همه نیم رخ های خاک، کانی ها ی پالیگورسکیت، میکا، کائولینیت، کلریت و کوارتز و به مقدار ناچیز ورمی‎کولیت و کانی ها ی مخلوط نامنظم وجود دارند. اسمکتیت در خاک های دشت دامنه‎ای و تراس قدیمی رودخانه شناسایی شد ولی در خاک های مخروط‎افکنه دیده نشد. احتمالا کانی ها ی کلریت، کائولینیت، میکا و کوارتز از مواد مادری به ارث رسیده‎اند. به نظر می‎رسد که کانی پالیگورسکیت در خاک های مخروط‎افکنه با عمق افزایش، در حالی که درخاک های تراس قدیمی رودخانه، با عمق کاهش می‎یابد. بخش زیادی از پالیگورسکیت موجود در خاک های مخروط‎افکنه در پایان دوره ترشیاری موقعی که منطقه توسط برکه‎های کم عمق و خیلی شور پوشیده بود به صورت خود تشکیل ایجاد گردیده است. منشا پالیگورسکیت در خاک های تراس قدیمی ماهیتا آواری می‎باشد و منشا بادی پالیگورسکیت نیز محتمل است، زیرا که در افق های سطحی این خاک به مقدار زیاد شناسایی گردید. در خاک های تراس قدیمی، افزایش اسمکتیت با عمق در مقایسه با کاهش پالیگورسکیت، به خود تشکیل اسمکتیت از پالیگورسکیت نسبت داده می‎شود.

Clay minerals, Gypsum, Aridisols, Landforms, Central Iran Plateau, Palygorskite, Smectite., کانی ها ی رسی، اریدی سول های گچی، اشکال اراضی، فلات ایران مرکزی، پالیگورسکیت، اسمکتیت، خود تشکیل