سلمی سیدابراهیمی
رحیم عبادی
مصطفی مبلی
بیژن حاتمی

به منظور ارزیابی کیفیت و کمیت شهد ارقام انتخابی پیاز در اصفهان و فعالیت جستجوگری زنبور عسل، آزمایشی به صورت طرح بلو ک های کامل تصادفی با ۳ تکرار انجام گردید. ارقام مورد استفاده شامل: قم، کاشان، آذرشهر، درچه، طارم ، کازرون ۱، کوار، ابر کوه، هوراند و یک رقم خارجـی Yellow Sweet Spanish بودنـد. به همین منظور غـده های مادری به قطر ۶۰ میلی متر از ارقام مختلف پیاز در کرت هایی به طول ۴ و عرض ۳ متر و در هر کرت روی ۶ ردیف به فاصله ۳۵ سانتی متر کشت گردید. فاصله پیازها روی ردیف ۲۵ سانتی متر بود. در زمان گل دهی، فعالیت زنبورعسل روی گل آذین ها بررسی و شهد گلچه ها با لوله مویین ۱۰ میکرولیتری جمع آوری و حجم و ترکیب های مختلف آن اندازه گیری شد. میانگین تعداد زنبورهایی که در مدت ۱۰ دقیقه، یک گل آذین را ملاقات می کردند و هم چنین میانگین مدت استقرار هر زنبور روی یک گل آذین در ارقام مختلف پیاز تفاوت معنی داری با هم داشتند. به طوری که گل آذین های رقم هوراند کمتر ین تعداد ملاقات کننده و گل آذین های رقم درچه بیشترین زمان توقف زنبورعسل را به خود اختصاص دادند. مقدار شهد در ارقام مختلف متفاوت بود و شهد گل ها ی ۱۰ رقم پیاز مورد آزمایش از نظر میزان سه نوع قند گلوکز (G)، فروکتوز (F) و ساکارز (S) با یکدیگر اختلاف داشت. به جز رقم ابرکوه که حاوی گلوکز بیشتری بود، در تمامی ارقام میزان فروکتوز موجود در شهد از دو قند دیگر بیشتر و میزان ساکارز از دو قند دیگر کمتر بود. در ترکیب قند شهد همه ارقام، هگزوز غالب بود که با مقادیر پایین نسبت ( S/(F+G مشخص گردید. میزان عناصر پتاسیم ، کلسیم و سدیم شهد گل آذین های ارقام مختلف پیاز نیز متفاوت بود. در مجموع نتایج نشان داد فعالیت جستجوگری زنبور عسل (تعداد زنبور و زمان توقف آن) روی گل آذین های پیاز وابسته به اثر متقابل چندین عامل از جمله مقدار شهد و از آن مهم تر مقدار و نسبت قندها و نیز میزان پتاسیم موجود در آن می باشد.

Onion, Nectar quantity, Nectar composition, Honeybee, Foraging activity., پیاز، مقدار شهد، ترکیب های شهد، زنبورعسل، فعالیت جستجوگری