امیر هوشنگ جلالی
محمدجعفر بحرانی

به منظور بررسی تاثیر سطوح گوناگون کود نیتروژن و تراکم بوته بر ویژگی های کمی و کیفی عملکرد دانه در سورگوم دانه ای (Sorghum bicolor L. Moench) رقم کیمیا، آزمایشی در تابستان ۱۳۷۷ در مرکز تحقیقات کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک انجام شد. چهار سطح تراکم ۷/۷، ۱۰، ۴/۱۵ و ۲۰ بوته در متر مربع به عنوان کرت های اصلی و چهار میزان نیتروژن صفر، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ کیلوگرم در هکتار به عنوان کرت های فرعی، در یک طرح آماری کرت های یک بار خرد شده، در چارچوب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار بررسی گردید. میزان ۱۲۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار عملکرد دانه را افزایش داد (۷۲۴۰ کیلوگرم در هکتار)، ولی در اثر افزایش تراکم، بیشترین میزان عملکرد دانه (۵۳۳۶ کیلوگرم در هکتار) در تراکم های ۴/۱۵ بوته در متر مربع حاصل شد. برهمکنش نیتروژن و تراکم بوته نیز معنی دار بود. افزودن ۸۰ کیلوگرم نیتروژن و بالاترین سطح تراکم بوته، بیشترین مقدار دانه را تولید کرد (۸۷۰۲ کیلوگرم در هکتار). اختلاف عملکرد میان سطوح مختلف نیتروژن و تراکم، به دلیل افزایش شمار دانه در شاخه های اصلی خوشه و افزایش شمار خوشه در متر مربع بود. روند تغییرات آهنگ رشد گیاه نیز با روند تغییرات عملکرد دانه هماهنگی داشت. در همه تیمارها، میزان پروتئین دانه با افزایش نیتروژن افزایش یافت، ولی تراکم بوته تاثیر معنی داری بر میزان پروتئین دانه نداشت. ترکیبات فنلی (تانن ها) دانه با افزایش نیتروژن و کاهش تراکم بوته کاهش یافت. میان افزایش نیتروژن و ترکیبات فنلی هم بستگی منفی دیده شد.

Grain sorghum (, L. Moench), Phenolic compounds, Crop growth rate., سورگوم دانه ای (, L. Moench)، ترکیبات فنلیک، آهنگ رشد گیاه