محمود عظیمی
سیروس مسیحا
محمد مقدم
مصطفی ولیزاده

به منظور بررسی میزان تنوع ژنتیکی در پیازهای بومی ایران آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام پذیرفت. تعداد ۱۶ توده پیاز بومی برای صفات مختلف، در شرایط مزرعه ای و از نظر پروتئین های کلی بذر با الکتروفورز عمودی SDS-PAGE مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس تجزیه واریانس داده ها، بین توده ها از نظر رنگ برگ، سفتی بافت پیاز، میانگین عملکرد پیاز تک بوته و تعداد لایه های خوردنی پیاز اختلاف معنی داری وجود داشت. توده های همدان ۱۴۸-۹۸، اراک ۹۶-۹۸، اراک ۸۷-۹۸، زنجان ۲۲۳-۹۸ و اراک ۱۰۳-۹۸ به ترتیب بالاترین میانگین عملکرد تک بوته را به خود اختصاص دادند. به طور کلی اختلاف معنی دار بین توده ها از نظر بسیاری از صفات، نشانگر وجود تنوع ژنتیکی در ژرم پلاسم پیاز ایرانی می باشد. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر توده ها برای صفات زراعی و میانگین عملکرد تک بوته مشابه هم بود و ۱۶ توده ارزیابی شده در ۴ گروه متفاوت قرار گرفتند. تجزیه کلاستر بر مبنای الگوهای نواربندی، دو گروه متفاوت را در بر داشت و با نتایج تجزیه کلاستر برای صفات زراعی مطابقت نداشت. با انجام تجزیه به مولفه های اصلی، دو مولفه اول ۵۸/۹۷% از کل واریانس متغیرهای اولیه را توجیه کردند. عملکرد مهم ترین نقش را در تبیین مولفه اول داشت و در مرتبه بعدی وزن خشک قرار داشت. در مولفه دوم وزن خشک و قطر پیاز بیشترین تاثیر را دارا بودند. در مجموع، تجزیه به مولفه های اصلی نیز توانست گروه های حاصل از تجزیه کلاستر برای صفات زراعی را از همدیگر متمایز نماید. هر کدام از گروه ها از نظر برخی صفات برتر از سایر گروه ها بودند. به عنوان مثال گروه متشکل از توده های همدان، زنجان و اراک از بیشترین عملکرد تک بوته، وزن خشک و قطر پیاز برخوردار بود.

Genetic variation, Onion local varieties, Yield, Cluster analysis, Principal component analysis (PCA), تنوع ژنتیکی ، پیازهای بومی ، عملکرد ، تجزیه کلاستر ، تجزبه به مولفه های اصلی