حسن گروسی - کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج
خدایار همتی - دانشیار، گروه باغبانی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان
داوود حبیبی - استادیار، گروه زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج

زوفا گیاهی است از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) و یکی از مهمترین گیاهان دارویی حاوی اسانس می باشد. به منظور بررسی تاثیر باکتری محرک رشد، ورمی کمپوست، کمپوست زباله شهری بر رشد و برخی مواد ثانویه گیاه دارویی زوفا، تحقیقی بصورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل: شاهد، کمپوست زباله شهری در چهار سطح (۰، ۴۰/۲، ۸۰/۴ و ۲۵/۷ درصد وزنی در هر گلدان)، باکتری محرک رشد (۰ و۲۰میلی لیتر در گلدان) و ورمی کمپوست (۰ و ۴۰/۲ درصد وزنی در هر گلدان) بود. متغیرهای اندازه گیری شده شامل وزن تر، وزن خشک اندام های هوایی، سطح برگ، میزان کلروفیل، درصد اسانس، درصد پینوکامفون بودند. نتایج نشان داد بیشترین میزان وزن خشک اندام های هوایی مربوط به تیمار توام ۲۵/۷ درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری بود. بالاترین درصد اسانس به ترتیب مربوط به تیمارهای توام ۲۵/۷ درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری و ۲۵/۷ درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه با ورمی کمپوست بدست آمد به طوریکه اختلاف آن با سایر تیمارها معنی دار بود و همچنین کمترین میزان درصد اسانس مربوط به شاهد و تیمارهای ۴۰/۲ درصد وزنی ورمی کمپوست در هر گلدان  همراه باکتری و ۸۰/۴ درصد وزنی کمپوست زباله شهر بود. بیشترین درصد پینوکامفون به ترتیب مربوط به تیمارهای ۲۵/۷ درصد وزنی کمپوست زباله شهری در هر گلدان همراه باکتری و ورمی کمپوست و ۸۰/۴ درصد وزنی کمپوست زباله شهری همراه باکتری و ورمی کمپوست بود.

اسانس, باکتری محرک رشد, زباله شهری زوفا, ورمی کمپوست