فاطمه سادات نقیبی - دانشجوی دکتری دانشگاه علوم و تحقیقات ، گروه علوم قران و حدیث
مهدی مهریزی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
سید محمدباقر حجتی - استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
سید ابوالقاسم نقیبی - عضو هیئت علمی دانشگاه شهیدمطهری

این نوشتار، به ترتیب زمانی، به ارزیابی شیوه نگارش هر یک از مولفان کتب اربعه در کتاب المزار موجود در این کتابها میپردازد. در مطالعه تطبیقی روشهای هر یک از مولفان کتب اربعه در «کتاب المزار» خویش به شباهتها و تمایزاتی دست مییابیم. این شباهتها در ساختار کلی برخی ابواب آنها به چشم میآید، اما در تناسب ابواب، عنواندهی آنها، ترتیب احادیث، ذکر اسناد روایات، اختصار یا تفصیل در طرح موضوعات، تعلیقات فقهی ذیل روایات و مباحث فقه الحدیثی مربوط به احادیث و دیگر جهات، کاملا متمایز به نظر میآیند. یافته این تحقیق آن است که «کتابهای المزار» کتب اربعه، در گذر زمان، هر یک نسبت به قبلی به جامعیت در موضوعات، چینش و ترتیب منطقیتر در نوع نگارش رو نهاده است؛ به نحوی که «المزار» شیخ طوسی نسبت به دو «المزار» پیشین، از جامعیت و روشمندی بهتری برخوردار شده است؛ ابواب در ترتیب و چینش، منظمتر و احادیث با حجم بیشتر و موضوعات گستردهتر نگارش یافته است. این موضوع درباره «المزار» شیخ صدوق نسبت به «المزار» شیخ کلینی نیز صادق است.  

زیارت, منهج, المزار, کتب اربعه, الکافی, من لا یحضره الفقیه, تهذیب الاحکام