حدیثپژوهان برای ارزیابی روایات صحیح از ناصحیح معیارهای گوناگونی را برشمردهاند. عرضه حدیث بر مسلمات تاریخ یکی از این معیارها است. پژوهشگران حدیث همواره از معیار مذکور برای ارزیابی احادیث بهره بردهاند؛ ولی تا کنون اصول و ضوابط عرضه روایات بر مسلمات تاریخ، به گونهای شایسته مورد توجه قرار نگرفته است؛ لذا در این نوشتار شروط و ضوابطی برای این معیار برای پالایش روایات بیان گردیده تا روشمندانه از معیار نامبرده استفاده شود. از جمله این ضوابط میتوان به اجماع مورخان، سکوت مورخان، استمرار عمل در زمان اصحاب و نقادی کردن به شیوه محدثان اشاره کرد. در این نوشتار، همچنین آرای صاحبنظران درباره چرایی ملاک قرار گرفتن تاریخ برای اعتبارسنجی احادیث آورده شده که از جمله میتوان به اعتماد پیشینیان به تاریخ برای ارزیابی، یقینی و قطعی دانستن مسلمات تاریخی و نیز اجتهادی و استنباطی نبودن قضایای تاریخی اشاره کرد.

معیارهای ارزیابی روایات, عرضه حدیث بر تاریخ, نقد روایات