رخ شطرنج، همان قلعه نیست (بررسی تفاوت های مهره «رخ» با «قلعه» در شطرنج با تکیه بر متون کهن ادب فارسی)

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 1,215

This Paper With 15 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_PERLIT-73-242_007

تاریخ نمایه سازی: 23 اردیبهشت 1400

Abstract:

از جمله موضوعاتی که شاعران و نویسندگان در آثار خود با آن مضمون آفرینی کرده اند، مربوط به بازی شطرنج است. این بازی چون در ادوار مختلف اشکال گوناگونی داشته، اغلب کسانی که با متون ادبی فارسی سروکار داشته اند، از آن جمله شارحان، با نادیده گرفتن این امر و صرفا بر اساس شکل امروزی آن، به فهم، شرح و توضیح متون مرتبط پرداخته اند. از جمله این موارد، یکی دانستن «حصن»(=قلعه) با مهره «رخ» است. این پژوهش با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر استقراء، و تتبع در متون کهن فارسی، در پی اثبات تفاوت این دو عنصر در بازی شطرنج است. دستاوردهای پژوهش نشان می دهد که «حصن»، جایگاهی در صفحه شطرنج های رومی بوده، و با مهره «رخ» تفاوت های بارزی داشته است. با مغفول ماندن این موضوع، برخی از شارحان در شرح متون مربوط به این بازی، دچار لغزش شده و از رخ، تحت عنوان «حصن»(قلعه) یاد کرده اند که این امر خود، باعث بیراهه رفتن در شرح اصطلاحات، تعابیر، و در نهایت دورشدن از اغراض شاعران و نویسندگان شده است.

Keywords:

انواع شطرنج , حصن , رخ , شروح متون کهن فارسی

Authors

شیرزاد طایفی

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

مهدی رمضانی

دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • اذکایی، پرویز؛ (۱۳۸۴)، «گزارشی درباره شطرنج (موادی برای تاریخ شطرنج ...
  • آملی، شمس الدین محمد؛ (۱۳۷۹)، نفایس الفنون فی عرایس العیون، ...
  • امیرخسرو دهلوی، ابوالحسن؛ (۱۳۶۱)، دیوان، سعید نفیسی (با همت و ...
  • بلاغی، سید عبدالحجت؛ (۱۳۶۹)، کتاب انساب خاندان های مردم نایین ...
  • بیات، سعیدرضا؛ (۱۳۷۰)، «شطرنج در گستره ادب فارسی»، چیستا، ش ...
  • ثروتیان، بهروز؛ (۱۳۸۰)، شرح غزلیات حافظ، تهران: پویندگان دانشگاه. ...
  • حافظ، شمس الدین محمد؛ (۱۳۶۲). دیوان حافظ، تصحیح پرویز ناتل ...
  • ؛ (۱۳۶۸)، دیوان حافظ، به تصحیح علامه محمد قزوینی و ...
  • دمیری کمال الدین؛ (۱۴۲۴)، حیات الحیوان الکبری، چ دوم، بیروت: ...
  • دهخدا، علی اکبر؛ (۱۳۷۳)، لغتنامه، زیر نظر محمد معین و ...
  • ذاکری، مصطفی؛ (۱۳۸۱)، «ریشه شناسی اصطلاحات شطرنج»، نامه انجمن، ش ...
  • ذوالریاستین، محمد؛ (۱۳۷۹)، فرهنگ واژه های ایهامی در اشعار حافظ، ...
  • راوندی، محمد؛ (۱۳۶۴)، راحه الصدور و آیه السرور، به سعی ...
  • رمضانی، مهدی و قلی زاده، حیدر؛ (۱۳۹۵)، «نکته ای نویافته ...
  • نمایش کامل مراجع