سلمان صادقی زاده - استادیار جامعه شناسی سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

«سیاست سوژه» اصطلاحی است که نخستین بار رابرت فریس طرح و آلن تورن تئوریزه کرد. این سیاست برآیند مدرنیته متاخر است و همگام با دگرگونی­ پارادایمی به بازنمایی جدیدی از امر سیاسی می­انجامد. سیاست سوژه عبارت است از جایابی سوژه انسانی در کانون امر سیاسی به نحوی که هدف غایی تمامی سیاستها تحقق وجود سوژه و ابراز آن در سطوح مختلف سازمان اجتماعی باشد. ویژگی کانونی این دوره «بازاندیشگی» و نزاع کانونی آن «بازشناسی» است. فردی­شدن تجربه امر جمعی با صورت­بندی نوینی از «جامعه» همراه است که لایه نخست یا قاعده هرم زندگی جمعی را دستخوش دگردیسی­ کرده است. در لایه میانی یعنی در جامعه مدنی نیز با فرهنگی­شدن جنبش­های اجتماعی جدید و تمرکز بر حقوق فرهنگی روبرو هستیم. در لایه سوم یعنی در ساحت سیاست­ورزی نیز شاهد طرح «سیاست سوژه» هستیم؛ «سیاست زندگی» جایگزین «سیاست رهایی» می­شود. جهانی­شدن به معنای عام­گرایی فزاینده در تجربه زیسته بشر است که به واسطه فشردگی فضا و زمان ممکن می­شود و افزون بر بایسته­ ساختن مواجهه­ای نوین با امر مدرن، ضرورت گذار به سیاست سوژه را دوچندان می­کند. در پایان مقاله ضمن اشاره­ای کوتاه به موقعیت ایران در فرایند گذار جهانی، تحلیلی مختصر از مواجهه با این وضعیت نوپدید ارائه می­شود.

سیاست سوژه, فردی شدگی, بازاندیشگی, سیاست رهایی, سیاست زندگی