محمدرضا اشرف زاده - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمد کابلی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محمدرضا نقوی - گروه زیست فناوری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
حبیب اله حقی - گروه زیست فناوری، دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخائر ژنتیکی، سازمان حفاظت محیط زیست، تهران، ایران
محمود شکیبا - اداره کل حفاظت محیط زیست استان گلستان، گرگان، ایران
کورس ربیعی - اداره کل حفاظت محیط زیست استان مازندران، ساری، ایران
داود غنی پور - اداره کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران
مهدی انصاری - اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس، شیراز، ایران

در سال های اخیر، گستره پراکنش خرس قهوه ای با کاهش شدیدی روبرو بوده است و در این میان، احتمال انقراض برخی جمعیت های ناشناخته وجود دارد. بنابراین، داشتن یک تصویر جامع از تنوع ژنتیکی و ساختار جغرافیایی جمعیت ها و گونه های مختلف در راستای توسعه راهکارهای حفاظتی موثر ضروری است. در پژوهش حاضر، یک قطعه ۲۷۱ نوکلئوتیدی ناحیه کنترل میتوکندری مربوط به تعداد هفت نمونه خرس قهوه ای از ایران و ۴۶۰ توالی از خرس های قهوه ای و قطبی ثبت شده در ژن بانک در تحلیل ها استفاده شد. بر اساس نتایج، تعداد ۱۱۳ هاپلوتایپ و ۷۷ جایگاه متغیر برای قطعه مورد مطالعه شناسایی شد. بر اساس تحلیل ها، خرس های ایران در گروهی مجزا از سایر خرس های قهوه ای قرار می گیرند. افزون بر این، نرخ جریان ژنی (Nm) بسیار پایین (۰۱۴/۰-۱۸۷/۰) و میزان فاصله ژنتیکی (Fst) زیاد (۷۲۸/۰-۹۷۲/۰) بین خرس های ایران و سایر گروه ها نشان دهنده اختلاف ژنتیکی معنی دار بین خرس های ایران و سایر گروه های مورد مطالعه است. علاوه بر این، برآورد نرخ مهاجرت (Nm) جدایی جمعیت ایران را از سایر خرس های قهوه ای تایید می کند. شواهد مشخصی از گسترش جمعیت شناختی ناگهانی در گذشته در خرس های ایران مشاهده نشد. بر اساس برآوردهای مرتبط با زمان های واگرایی، نیای مشترک تمامی خرس های قهوه ای در حدود ۲۲۱ هزار سال پیش برآورد شد. همچنین، زمان آخرین نیای مشترک توالی های خرس قهوه ای ایران در حدود ۱۹ هزار سال پیش به دست آمد.

خرس قهوه ای, جریان ژنی, تاریخچه جمعیت شناختی, زمان واگرایی