امید جعفری - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
سهیل ایگدری - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
مریم نصراله پورمقدم - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
هاشم نوفرستی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حامد موسوی ثابت - گروه شیلات، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان، صومعه سرا، گیلان، ایران

چکیده پژوهش حاضر با هدف امکان کاربرد روش ریخت سنجی هندسی در تفکیک گونه ای جمعیت های سه گونه از جنس Paracobitis در ایران و تشخص ویژگی های ریختی تمایز دهنده آنها اجرا شد، چرا که مطالعات پیشین بر اساس روش ریخت سنجی سنتی نتوانسته است گونه های این جنس را از لحاظ ریختی از یکدیگر تمایز دهد. به این منظور، تعداد ۱۵۰ قطعه ماهی از رودخانه های کردان، زرین گل، مادرسو، قمرود و چاه نیمه زابل نمونه برداری شد. از سطح جانبی سمت چپ بدن ماهی ها عکس برداری شد و روی تصاویر دو بعدی با استفاده از نرم افزار TpsDig۲ تعداد ۱۵ عدد لندمارک گذاری تعیین شده رقومی گردید. داده های لندمارک پس از تحلیل پروکراست با روش های آماری چند متغیره PCA، CVA و تحلیل خوشه ای تحلیل شد. سپس، الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل میانگین کل جمعیت ها در شبکه تغییر شکل مصورسازی شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی دار در ویژگی های ریختی نه تنها سه گونه مورد بررسی بلکه بین جمعیت های مختلف آنها نیز وجود دارد (۰۰۰۱/۰P<). این تفاوت ها مربوط به طول و عرض سر، پهنای بدن، طول ساقه دمی، جایگاه چشم و موقعیت باله پشتی بودند. نتایج همچنین نشان داد که جمعیترودخانه کردان احتمالا گونه P. iranica نباشد. علاوه بر این، مطالعه پژوهش آشکار کرد که روش ریخت سنجی هندسی می تواند برای بسیاری از گونه ها با اندازه کوچک نظیر اعضای خانواده Nemachelinae به عنوان ابزاری مناسب برای مطالعات ریخت شناختی و آرایه شناسی باشد

ریختی سنجی هندسی, Paracobitis iranica, P. malapterura, P. rhadinaeus