امید جعفری - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
علی شعبانی - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حامد کلنگی میاندره - گروه شیلات، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

در پژوهش حاضر، بررسی تنوع ژنتیکی شگ ماهی خزری (Alosa braschnikowi)به عنوان گونه بومی دریای خزر در دو منطقه گمیشان و میان کاله با استفاده از پنج جفت نشانگر ریزماهواره AsaD۰۳۰)، AsaD۰۴۲، AsaC۲۴۹، AsaD۳۱۲ و (AsaC۰۵۱ انجام شد. برای انجام این تحقیق، تعداد ۵۶ قطعه ماهی از این گونه در دو منطقه گمیشان و میان کاله (۲۸ قطعه از هر منطقه) از صید پره نمونه برداری شد. نتایج حاصل از بررسی تنوع ژنتیکی این ماهی نشان داد که میزان متوسط هتروزیگوسیتی مشاهده شده برابر با ۵۲۵/۰ بود که مقدار متوسط آن در جمعیت گمیشان و میان کاله به ترتیب ۵۳۶/۰ و ۵۱۴/۰ به دست آمد. همچنین، میزان متوسط آلل مشاهده شده در هر یک از جایگاه های ژنی برابر با ۴/۱۲ و محدوده آن از ۸ تا ۱۷ آلل در جایگاه های ژنی بود. میانگین تعداد آلل موثر در سطح جایگاه های ژنی برای جمعیت گمیشان ۵۳/۸ و برای جمعیت میان کاله ۶۱/۷ به دست آمد. بررسی تعادل هاردی-وینبرگ در جمعیت ها میزان انحراف بالایی را از تعادل در سطح جایگاه ها نشان داد و ۸ مورد از ۱۰ آزمون اختلاف معنی داری نشان دادند (۰۰۱/۰P<). میانگین جریان ژنی و ضریب درون آمیزی محاسبه شده به ترتیب برابر با ۳۴/۱۷ و ۳۹۵/۰ بود. میزان شاخص جدایی جمعیت ها (Fst) کم و برابر با ۰۱۶/۰ به دست آمد. نتایج حاصل از آنالیز واریانس مولکولی بر اساس شاخص Fst تنوع ژنتیکی درون جمعیتی بالا (۹۹ درصد) و میزان تمایز بین جمعیتی پایینی (۱ درصد) را نشان داد. نتایج نشان دهنده غنای آللی نسبتا مناسب این گونه بود اما احتمال در تنگنا قرار گرفتن آن وجود دارد.

تنوع ژنتیکی, دریای خزر, ریزماهواره, شگ ماهی براشنیکووی