رسول خسروی - گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
محمد کابلی - گروه محیط زیست، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

گرگ (Canis lupus) گوشتخواری با گستره پراکنش وسیع در سطح زیستگاه های کشور است که تنوع ریختی بالایی را در این گستره نشان می دهد. مطالعه حاضر، به بررسی رشد آلومتریک و تغییرات هندسی در فک بالایی جمجمه این گونه همراه همزمان با افزایش رشد پرداخته است. بدین منظور ۳۵ جمجمه از مناطق مختلف کشور جمع آوری و به دو گروه بالغ و نابالغ تقسیم بندی شدند. هشت نقطه قابل تعیین بر روی دید پشتی جمجمه تعیین و یک شبکه تراس بر روی جمجمه ترسیم شد. سپس ۱۷ زاویه حاصل از اتصال این نقاط ترسیم و در پنج شکل هندسی از قسمت های عقبی، جلویی و کل جمجمه مورد بررسی قرار گرفت و همبستگی هر زاویه با نمایه جمجمه و دیگر زاویه های هر شکل بررسی شد. کاهش زاویه های بین بیرونی ترین نقطه قسمت پسین جمجمه بر روی تیغه ساجیتال، نقطه اتصال خطوط بینی در محل پیشانی، بیرونی ترین نقاط جانبی دو محور زیگوماتیک و بیرونی ترین نقطه پیشین جمجمه میان دندان های پیشین و همبستگی منفی زاویه های این قسمت از جمجمه نشان داد که افزایش پهنای زیگوماتیک در جمجمه گرگ ها در مقایسه با طول کلی جمجمه رشد بیشتری دارد که این امر سبب افزایش نمایه جمجمه همزمان با افزایش رشد گونه می شود. نتایج بررسی های هندسی نشان داد که قسمت عقبی جمجمه همزمان با افزایش رشد، رشد طولی بیشتری نسبت به افزایش پهنای جعبه جمجمه دارد. از طرف دیگر قسمت های پیشین جمجمه رشد عرضی بیشتری در مقایسه با رشد طولی این قسمت داشته که سبب پهن تر شدن این قسمت از جمجمه همزمان با افزایش رشد می شود.

تراس هندسی, رشد آلومتریک, ریخت سنجی, گرگ, نمایه جمجمه, نیم فک بالایی