سهیل ایگدری - گروه شیلات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
اسماعیل اسماعیل زادگان - گروه شیلات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
عالیه مداح - گروه شیلات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

هدف از این مطالعه، بررسی تغییرات شکل بدن جمعیت های مختلف ماهی خیاطه در حوضه دریای خزر با استفاده از ریخت سنجی هندسی بر پایه لندمارک است. نتایج تحقیق حاضر می تواند به درک بهتر الگوی تغییر پذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت این ماهیان در توده های آبی سیستم های رودخانه ای مختلف حوضه خزر کمک نماید. تعداد ۲۶۰ نمونه ماهی خیاطه از چهار رودخانه گرگانرود در بخش شرق، رودخانه ولمرود در بخش میانه و دو شاخه رودخانه سفیدرود در بخش غرب حوضه دریای خزر نمونه برداری شد. از سمت چپ سطح جانبی نمونه ها عکس برداری گردید. تعداد ۱۸ نقطه لندمارک بر روی تصاویر دو بعدی حاصل، تعیین گردید، سپس، با نرم افزار TpsDig۲ بر روی آنها قرار داده شد. داده های حاصل پس از آنالیز پروکراست، با روش های آماری چند متغیره PCA، CVA و آنالیز خوشه ای تحلیل شدند و سپس الگوهای تغییر شکل هر جمعیت نسبت به شکل اجماع (میانگین همه جمعیت ها) در شبکه تغییر شکل مصورسازی گردید. تفاوت معنی داری بین شکل بدن جمعیت های مطالعه شده ماهی خیاطه به جز دو جمعیت متعلق به رودخانه سفیدرود یافت شد (۰۵/۰>P). نتایج جدایی ریختی وابسته به زیستگاه، تغییرپذیری ریختی و تکامل در حال پیشرفت شکل بدن جمعیت های مختلف و تا حدودی ارتباط بین فاصله جغرافیایی و تمایز ریختی ماهی خیاطه را تحت تاثیر شرایط محیطی رودخانه های محل زیست در حوضه دریای خزر نشان داد. از این رو، نتایج نشان می دهد که هر جمعیت این گونه باید به عنوان یک ذخیره ژنتیکی و ریخت شناختی مجزا در نظر گرفته شود.

تغییرپذیری ریختی, ریخت سنجی هندسی, سفیدرود, گرگانرود, ولمرود