شهلا رئیسی - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
سید غلامعلی جلالی - گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
کامبیز اسپهبدی - بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، ساری، ایران

برای بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی گونه بلوط بلندمازو (Quercus castanefolia) بر اساس فعالیت کمی و کیفی آنزیم پراکسیداز، از ۵۰ پایه درخت بلندمازو در پنج رویشگاه در جنگل های نکا و نور مازندران از ارتفاع ۱۷۰ تا ۱۱۰۰ متر از سطح دریا، نمونه های شاخه یک ساله برداشت شد. پس از عصاره گیری از نمونه ها، بررسی کمی آنزیم پروکسیداز با استفاده از دستگاه اسپکتوفتومتر UV و بررسی کیفی آن با استفاده از روش پلی اکریل آمید ژل الکتروفورز (PAGE) انجام گردید. بر اساس نتایج بررسی کمی آنزیم پروکسیداز، بیشترین میزان فعالیت آنزیم به رویشگاه های واقع در ارتفاع میان بند (لاویج نور و خرم چماز نکا) مربوط شد. در بررسی کیفی آنزیم پروکسیداز با توجه به الگوهای باندی، رویشگاه های مورد بررسی در سه گروه قرار گرفتند و رویشگاه لایی پاسند (واقع در ارتفاعات) از بقیه جدا گردید. آنالیز خوشه ای باندهای ایزوآنزیمی ۵۰ پایه بلندمازو را در ۱۰ خوشه قرار داد. بیشترین فاصله ژنتیکی بین رویشگاه های میان بند و بالابند مشاهده شد. کمترین فاصله ژنتیکی بین رویشگاه های میان بند و پایین بند دیده شد. تغییرات ارتفاعی به خوبی در گروه بندی رویشگاه ها ایفای نقش کرده است به طوری که بیشترین فاصله ژنتیکی بین پایه های مرتفع ترین رویشگاه با پایه های کم ارتفاع ترین رویشگاه دیده شده است. بررسی تکثر آللی، تعداد آلل موثر و هتروزیگوسیتی و مقایسه مقادیر فوق با مطالعات خارجی نشان داد که تنوع آللی و هتروزیگوسیتی در جمعیت بلوط های هیرکانی بیشتر از بلوط های اروپاست، اما تنوع درون جمعیتی بلوط هیرکانی بیشتر از تنوع برون جمعیتی آن است.

بلوط بلندمازو, پروکسیداز, تنوع ژنتیکی, تکثر آللی, هتروزیگوسیتی, فاصله ژنتیکی