محمدرضا اشرف زاده - مربی پژوهشی گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم و فنون دریایی، خرمشهر
محمود کرمی - استاد گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران
جمشید درویش - استاد گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی، مشهد
طیبه شاهی - کارشناس ارشد اداره کل محیط زیست استان هرمزگان
طاهر قدیریان - کارشناس ارشد انجمن طرح سرزمین، تهران

پژوهش حاضر، به منظور بررسی و مقایسه صفات ظاهری، جمجمه ای و دندانی و نیز مطالعه برخی ویژگی های بوم شناختی گونه جربیل بلوچی (Gerbillus nanus) در سه منطقه (منطقه حفاظت شده گنو، شهرستان میناب و جزیره قشم) واقع در محدوده استان هرمزگان انجام گرفته است. به این منظور، تعداد ۴۱ نمونه جربیل بلوچی با استفاده از تله های زنده گیر، از گستره زیستگاه های سه منطقه یاد شده جمع آوری گردید. تمامی نمونه های به دست آمده از محدوده مطالعاتی صرفا در ارتفاعات کمتر از ۷۰۰ متر به دام افتادند. نتایج بررسی ها درصد بالای شب فعال بودن گونه را نشان می دهد. پس از جمع آوری نمونه ها، تعداد پنج صفت ظاهری و ۱۵ صفت جمجمه ای و دندانی برای تمامی نمونه های به دست آمده اندازه گیری و در ادامه نسبت های تمامی اندازه ها به طول سر و بدن محاسبه شد. برای بررسی وضعیت نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده گردید. برای تمامی اندازه ها و نسبت ها، آمار توصیفی محاسبه شد. نتایج نشان داد که در ۱۲ صفت از ۲۰ صفت بررسی شده، نمونه های منطقه حفاظت شده گنو از نمونه های دو منطقه دیگر بزرگتر هستند. همچنین در ۱۸ نسبت از ۲۱ نسبت اندازه گیری شده نمونه های جزیره قشم بزرگتر از نمونه های دو منطقه دیگر بودند. این در حالی است که نمونه های جزیره قشم در تعداد ۱۴ صفت اندازه گیری شده دارای میانگین های کوچکتری از دو منطقه دیگر هستند. به منظور نشان دادن اختلاف های معنی دار میان اندازه ها و نسبت های به دست آمده جمعیت های سه منطقه از آنالیز One-Way ANOVA استفاده گردید. در ضمن، برای مقایسه میانگین های گروه ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج این تحلیل ها نشان داد که تعداد شش صفت از ۲۰ صفت اندازه گیری شده و ۱۴ نسبت از ۲۱ نسبت مورد بررسی در میان جمعیت های سه منطقه دارای اختلاف های معنی دار هستند. در مجموع، نتایج مطالعه حاضر احتمال وجود تغییرات درون گونه ای را در جمعیت های سه منطقه تایید می کند.

جربیل بلوچی, تغییرات درون گونه ای, استان هرمزگان