وحید توکلی - استادیار دانشکده زمین شناسی دانشگاه تهران، ایران
مهرانگیز نادری خوجین - دانشجوی دکتری زمین شناسی دانشگاه اصفهان، ایران
مریم نیک نژاد قمصری - کارشناس ارشد زمین شناسی شرکت مپصا، تهران، ایران

 خصوصیات رسوب شناسی، محیط رسوبی و تغییرات سطح آب دریا در توالی زیرسطحی نهشته های آهن اائیدی کرتاسه میانی در یکی از میادین هیدروکربنی بخش مرکزی خلیج فارس در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی های انجام شده شامل پتروگرافی، آنالیز پراش اشعه ایکس و آنالیز اندازه با استفاده از دستگاه دانه بندی لیزری است. بررسی مغزه های این توالی نشان می دهد این نهشته های زیرسطحی از پایین به بالا شامل آهک شیلی، شیل آهکی، ماسه سنگ با سیمان آهکی، شیل و سپس نهشته های آهن اائیدی است. کانی شناسی غالب نهشته های آهن دار در بخش بالایی توالی شامل گوتیت، فسفات، کلسیت، کانی های رسی و سیدریت می گردد. نتایج حاصل از این آنالیزها نشان داد که اائیدهای مورد مطالعه در یک محیط دریایی کم عمق همراه با جریان های رفت و برگشتی که به طور متناوب توفانی بوده، تشکیل شده است. عدم وجود آهک های باقی مانده در ساختمان اائیدها، حضور فسیل های دریایی، تبدیل توالی سیدریتی به گوتیتی در طول زمان و تقارن و گردشدگی اغلب دانه ها این محیط رسوبی را تایید می نماید. ته نشست مجدد شیل در بخش بالایی این توالی و در نتیجه ایجاد لایه های ناتراوای شیل در بالا و پایین نهشته های آهن اائیدی، این توالی را از تغییرات ثانویه گسترده محفوظ داشته است. سطح آب دریا از ابتدای این توالی به سمت لایه آهنی کاهش داشته و پس از ته نشست این لایه، افزایش یافته است. چنانچه این توالی در سایر بخش های خلیج فارس نیز حضور داشته باشد، می تواند به عنوان لایه کلیدی در مطالعات چینه شناسی دارای اهمیت بوده و در تطابق واحدها در سطح منطقه موثر باشد.

نهشته های آهن, آهن اائیدی, سازند کژدمی, تغییرات سطح آب دریا, خلیج فارس