غزاله مددی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر
سعید حمزه - استادیار، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
علی اکبر نوروزی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

اکثر سیستم های ارزیابی خشکسالی عمدتا بر مبنای داده های بارش استوارند. اما کوتاه بودن دوره آماری بسیاری از داده ها، تراکم ناکافی ایستگاه ها و کیفیت نامطلوب داده های شبکه های سنجش بارش، توانایی نشان دادن الگوی مکانی خشکسالی را کاهش می دهد. بنابراین لازم است منابع داده اقلیمی، که بتواند این نقیصه ها را مرتفع سازند، شناسایی نموده و پس از ارزیابی، به عنوان مکمل یا جایگزین مورد استفاده قرار گیرند. بر همین اساس در این پژوهش برای پایش خشکسالی در حوضه مرزی غرب (شامل استان های ایلام، کرمانشاه، کردستان و لرستان)، با کمک داده های هواشناسی (شامل ۳۰ ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی)، اقدام به ارزیابی داده های ماهانه ماهوارهTRMM(۳B۴۳)  شد. محاسبات پایش خشکسالی به کمک شاخص SPI و برای مقیاس های زمانی سه، شش، نه و ۱۲ ماهه در دوره آماری ۱۲ساله (۲۰۱۲-۲۰۰۰ میلادی) انجام شد. پس از ارزیابی دقت و صحت داده های ماهانه ماهواره، برآورد مقدار خشکسالی در مقیاس های زمانی با استفاده از تصاویر ماهواره ای بارش ارزیابی شد. برآورد مقدار خشکسالی (SPI) در سراسر منطقه مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره TRMM و نقشه بارش ایستگاه های زمینی در قالب نرم افزار MATLAB انجام شد و در تمام پیکسل ها به طور پیوسته مقدار SPI محاسبه شد. نتایج نشان داد که بین شاخص SPI حاصل از تصاویر ماهواره ای و ایستگاه های زمینی در همه مقیاس های بررسی شده ارتباط نزدیکی موجود می باشد. طبق نتایج آمار، سال ۲۰۰۸ به عنوان سال کم باران معرفی شد، همچنین، نتایج نشان داد که با توجه به میزان SPI در حوضه مورد مطالعه، سال ۲۰۰۸، به عنوان سال خشک تعیین شد.

پایش خشکسالی, حوضه مرزی غرب, داده های بارش, ماهوارهTRMM ‎, SPI ‎