وفا همایون فر - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
عبدالواحد خالدی درویشان - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

یکی از روش ­های بررسی فرسایش، انجام مطالعات در کرت­ های آزمایشگاهی است، اما انتقال و آماده­ سازی خاک که منجر به تخریب ساختمان خاک می شود، هنوز از جمله معایب انجام مطالعات آزمایشگاهی فرسایش است. دست خوردگی خاک در اثر انتقال و آماده­ سازی در آزمایشگاه از جمله مواردی است که می ­تواند نتایج اندازه­ گیری­ های فرسایش را با آنچه که در طبیعت است، مغایر سازد. از سوی دیگر اندازه گیری پاشمان که به­ عنوان اولین عامل مسبب جدایش و سپس حرکت ذرات خاک، از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین آگاهی از انحراف نتایج پاشمان در اثر اقدامات آماده ­سازی خاک برای ارتقای دقت نتایج آزمایشگاهی ضرورتی انکارناپذیر است. در همین راستا پژوهش حاضر برای مقایسه تغییرات میزان پاشمان خاک در یک خاک شنی-رسی-لومی در هر دو حالت دست نخورده و دست خورده و در شدت­ های بارندگی ۴۰، ۶۰ و ۸۰ میلی­ متر بر ساعت انجام شد. بر طبق نتایج پژوهش حاضر دست خوردگی خاک در مطالعات آزمایشگاهی فرسایش متغیرهای پاشمان در جهت بالادست و پایین­ دست و پاشمان ناخالص را در سطح ۹۹ درصد و پاشمان خالص را در سطح ۹۵ درصد به­ طور معنی­ دار افزایش داد، در حالی که نسبت پاشمان بالادست به پایین ­دست در اثر دست خوردگی خاک تغییر معنی­ داری نداشت. با توجه به نتایج پژوهش حاضر، متغیرهای مختلف پاشمان شامل پاشمان در جهت­ های بالادست و پایین­ دست، پاشمان ناخالص و پاشمان خالص در خاک دست خورده برای پژوهش­ های آزمایشگاهی فرسایش نسبت به خاک طبیعی به­ ترتیب ۲۱۶، ۲۴۱، ۲۳۴ و ۲۵۷ درصد افزایش یافتند.

پاشمان خالص؛ پاشمان ناخالص؛ حوزه آبخیز کجور؛ شبیه سازی باران, کرت فرسایش