عطا امینی - استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، کردستان، ایران
رنگین حیدری - کارشناس ارشد، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سازمان تحﻘیﻘات، آموزش و ترویج کشاورزی، کردستان، ایران
مجید حسینی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
نادر جلالی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

شناخت قابلیت ­های مختلف اراضی از آن جا اهمیت می یابد که کاربری نامتناسب زمین می­ تواند منابع خاک و آب یک منطقه را به خطر اندازد و کیفیت و کمیت آن را برای نسل های آینده کاهش دهد. ضمن این که توسعه اراضی بر مبنای قابلیت های آن نیز همیشه با محدودیت هایی همراه است. این پژوهش با نگرشی پایدار به منظور مدیریت صحیح منابع آب و استعدادیابی اراضی در راستای استفاده بهینه از منابع محدود آب و خاک در حوزه های آبخیز انجام شده است. به این منظور اطلاعات مورد نیاز برای تهیه مدل توسعه منطقه بر مبنای پتانسیل موجود اراضی، جمع­ آوری شد. نقشه های لازم شامل شیب، ارتفاع از سطح دریا، جهات جغرافیایی، واحد شکل زمین، هیدروگرافی، خاک و پوشش گیاهی و تراکم آن، با استفاده از نرم افزار ArcGIS، تهیه شد. با ترکیب لایه های اطلاعاتی، توان محیطی منطقه به صورت ۱۰۷ یگان زیست-محیطی استخراج و داده های هواشناسی، هیدرومتری و منابع آب به منظور ارزیابی منابع و مصارف حوضه، جمع آوری و آنالیز شد. نتایج نشان داد که ۸۸.۳ درصد کاربری فعلی این حوضه کشاورزی و باغات و ۱۱.۷ درصد مرتع است. در حالیکه پتانسیل حوضه در این بخش ها به ترتیب ۷۸.۹ و ۱۹.۱ درصد است. از طرفی عدم توجه به پتانسیل منابع آب منطقه که بیشتر به صورت زیرزمینی است، باعث افت سطح آب زیرزمینی در حد ۰.۸۵ متر در سال و به تبع آن به خطر افتادن منابع خاک و آب منطقه شده است. نتایج این پژوهش بیانگر اهمیت مدیریت یکپارچه منابع آب و توجه به پتانسیل های طبیعی در توسعه پایدار اراضی در حوزه های آبخیز می­ باشد.

توسعه کشاورزی, حوزه آبخیز, کاربری اراضی, مدیریت آب, ArcGIS