مهشید سوری - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه
خدیجه ترک - کارشناس ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه
ام البنین بذرافشان - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

یکی از مهمترین و ابتدایی­ترین مراحل ساخت سد، مکان­یابی احداث سازه می ­باشد . مکان­یابی سازه های آبخیزداری از جمله تحلیل ­های مکانی است که در صورت مدیریت صحیح، تاثیر فراوانی در کاهش هزینه­ فعالیت­های آبخیزداری دارد. تعیین ویژگی­های زیر­حوضه­ها و شناخت خصوصیات آن ها در حوزه آبخیز، برای اجرای صحیح سازه­های آبی از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت اجرای پروژه ها در مکان های نامناسب، علاوه بر هدر رفت سرمایه ملی، وقوع پدیده هایی نظیر سیلاب­های مهیب، سبب بدتر شدن شرایط حوضه ها خواهد شد. هدف این پژوهش، معرفی و تبیین روش­های سیستم پشتیبانی تصمیم­گیری در رتبه بندی زیر­حوضه­های بحرانی به منظور مکان یابی صحیح پروژه های آبخیزداری می باشد. در پژوهش حاضر، نه معیار موثر به منظور مکان یابی سدهای سنگی-ملاتی در ده زیرحوضه حوزه آبخیز یخلقان ماکو شناسایی و تعیین شدند. سپس معیارها به کمک ماتریس زوجی روش AHP وزن دهی و زیرحوضه ها با روش های TOPSIS و VIKOR جهت اجرای سدهای سنگی­-ملاتی اولویت­بندی شدند. با توجه به نتایج، مهمترین معیارهای موثر جهت مکان­یابی سدهای سنگی-ملاتی، مساحت زیرحوضه و معیار طول آبراهه اصلی با بیشترین وزن به ترتیب وزن­های ۰.۱۹۱ و ۰.۲۰۴ بودند. معیارهای فاصله روستا تا جاده نیز با کمترین وزن ۰.۰۳۳، پایین ترین اهمیت را به خود اختصاص دادند. در نهایت زیرحوضه ­ها برای اجرای سدهای سنگی-ملاتی به کمک هر دو روش اولویت­بندی شدند و نتایج حاصل از هر دو روش، زیرحوضه­های یکسانی را به عنوان زیرحوضه­ های بحرانی تعیین کردند.

آذربایجان غربی, اولویت بندی, پروژه های آبخیزداری, سیستم پشتیبانی تصمیم گیری, TOPSIS ‎