بهروز محسنی - مربی، بخش علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور
هادی رزاقیان - مربی، بخش علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور
عبداله درزی نفت چالی - ‎استادیار، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
اسماعیل نیکزاد - کارشناس بخش GIS شرکت سهامی آب منطقه ای مازندران

رواناب به­عنوان یکی از مولفه­های بیلان آب حوضه، اهمیت زیادی در آبخیزداری و مدیریت منابع آب دارد. برآورد مناسب میزان رواناب، مستلزم تعیین ضریب رواناب می­باشد. در این پژوهش، ضریب رواناب با دوره بازگشت­های ۲۵ و ۵۰ ساله حوضه­های تا مساحت ۵۰ کیلومتر مربع استان مازندران با استفاده از سه روش استدلالی، SCS و سیپرس-کریک برآورد شد. از نرم افزار GIS برای همپوشانی لایه­ ها و تحلیل اطلاعات حوضه استفاده شد. جدول چاو مبنای تناظر روش­های مورد استفاده در این پژوهش قرار گرفت. روش استدلالی به­دلیل عدم تناظر با جدول چاو و محاسبه ضریب رواناب کمتر از واقعیت در اکثر موارد، نتایج مطلوبی ارائه نداد. روش سیپرس-کریک به دلیل قرابت با روش SCS کارایی لازم را در برخی از حوضه­ها نشان داد. میانگین ضریب رواناب معادل ۰.۳۷=C۲۵ و ۰.۴۱=C۵۰ بیانگر دقت بسیار بالای روش SCS نسبت به دو روش دیگر در این پژوهش می باشد. مطابق روش سازمان حفاظت خاک، کمترین و بیشترین ضریب رواناب با دوره بازگشت ۲۵ساله به ترتیب مربوط به حوزه آبخیز چالکرود یک (۰.۰۶) و صفارود چهار (۰.۶۱) تعیین شد. کمترین و بیشترین ضریب رواناب با دوره بازگشت ۵۰ساله نیز به ترتیب مربوط به حوزه آبخیز چالکرود یک (۰.۱) و صفارود چهار (۰.۶۵) برآورد شد. بر اساس نتایج به­دست آمده از هر سه روش، حوضه های دارای بیشترین مساحت و کمترین شدت بارندگی، کمترین ضریب رواناب را دارا بودند.

بیلان آب, حوزه آبخیز, رواناب, مدیریت منابع, GIS