زینب یوسفی - دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه علوم دامی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
طاهره محمدآبادی - دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
مرتضی چاجی - دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان
محمد بوجارپور - دانشیار گروه علوم دامی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

زمینه مطالعاتی: گیاه برهان با داشتن برگهای فراوان، نیتروژن و کلسیم بالا میتواند بهعنوان مکمل خوراک دام مورد استفاده قرار گیرد. هدف: هدف از انجام این آزمایش، بررسی خصوصیات شیمیایی، فراسنجههای تجزیه شکمبهای و ناپدید شدن بعد شکمبهای برگ، گل و غلاف برهان در نشخوارکنندگان بود. روش کار: ترکیب شیمیایی این نمونهها با روشهای استاندارد و فراسنجه های تجزیهپذیری شکمبهای با تکنیک کیسه­های نایلونی اندازهگیری شد. ناپدیدشدن شکمبهای و بعد شکمبهای پروتئینخام در جیرههای حاوی مقادیر مختلف برگ، غلاف و گل برهان (۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ درصد) جایگزین شده با یونجه نیز تعیین شد. نتایج: میزان پروتئین برگها (۴/۲۲درصد)، گلها (۷۵/۲۲ درصد) و غلاف برهان ( ۷۳/۱۷ درصد) در مقایسه با پروتئین یونجه (۱۷ درصد) بالاتر بود. بخش سریعتجزیه، کندتجزیه و ثابت نرخ تجزیه مادهخشک برگ برهان ۳۳/۰ درصد، ۳۷/۰ درصد و ۰۵/۰ درصد در ساعت؛ گل برهان ۴۵/۰ درصد، ۴۴/۰ درصد  و ۰۳/۰ درصد در ساعت و غلاف برهان ۳۷/۰ درصد، ۱۸/۰ درصد و ۱۰/۰ درصد در ساعت بود. بیشترین بخش سریعتجزیه پروتئین مربوط به گل برهان (۴۸/۸۰ درصد) و کمترین مقدار مربوط به یونجه (۱۷/۲۳ درصد) بود. بیشترین بخش کندتجزیه و ثابت نرخ تجزیه پروتئین مربوط به یونجه (به ترتیب ۱۳/۰ درصد و ۷۵/۵۸ درصد در ساعت) و کمترین بخش کند تجزیه مربوط به غلاف برهان ( ۵۴/۱۳درصد) بود. نتایج نشان داد جیرههای حاوی ۲۵ و ۱۰۰ درصد برگ (۲۰/۳۹ و ۱۸/۴۵ درصد) و غلاف (۸۱/۵۱ و ۳۸/۲۰درصد)و جیرههای حاوی ۷۵ و ۱۰۰ درصد گل برهان (۸۴/۵۲ و ۹۲/۲۷درصد)، بالاترین مقدار پروتئین قابل تجزیه در شکمبه (RDP) و پروتئین عبوری (RUP) را نشان دادند که میزان پروتئین قابل تجزیه در این جیرهها در مقایسه با جیره شاهد (۴۹/۸ درصد) افزایش معنیداری داشت (۰۵/۰>P). نتیجه‎گیری نهایی: بنابراین برگ، گل و غلاف برهان به دلیل ترکیب شیمیایی و تجزیه پذیری شکمبهای و ناپدید شدن بعد شکمبهای مناسب، پتانسیل استفاده در تغذیه نشخوارکنندگان را دارند، اما بهدلیل محدود بودن اطلاعات در این زمینه نیاز به مطالعه بیشتری میباشد.

برهان, ترکیب شیمیایی, تجزیه پذیری شکمبهای, نشخوارکنندگان