پویا زمانی - گروه علوم دامی دانشگاه بوعلی سینا، همدان
سیده عطیه طهایی - گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه
علی قاضی خانی شاد - گروه علوم دامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه

زمینه مطالعاتی: برآورد اجزای واریانس برای طرح ریزی دقیق برنامه­های اصلاح نژادی ضروری است. هدف: پژوهش حاضر برای برآورد پارامترهای ژنتیکی صفات تولیدی زایش نخست در گاوهای هلشتاین استان همدان انجام شد. روش­کار: از رکوردهای زایش نخست ۴۰۲۷ گاو شیرده از ۱۴۸ گله که توسط سازمان جهاد کشاورزی استان همدان جمع آوری شده بود، استفاده شد. اجزای (کو)واریانس صفات تولید شیر با تجزیه­های دو صفتی مدل­های مختلط دامی و با الگوریتم میانگین اطلاعات بیشترین درست­نمائی محدود شده (AI-REML) برآورد شدند. در این مدل­ها اثرات ثابت شامل گله – سال – فصل زایش و درصد هلشتاین (برای همه صفات) و سن زایش (برای صفات تولید شیر، تولید شیر تصحیح شده براساس چربی و تولید چربی ۳۰۵ روز) بودند. اثر ژنتیکی افزایشی دام به­عنوان اثر تصادفی در مدل درنظر گرفته شد. نتایج: وراثت­پذیری صفات تولید شیر، تولید شیر تصحیح شده براساس چربی، درصد چربی، درصد پروتئین، تولید چربی و تولید پروتئین ۳۰۵ روز شیردهی در زایش نخست، به ترتیب ۱۶/۰، ۱۷/۰، ۲۵/۰، ۱۸/۰، ۲۰/۰ و ۱۴/۰ و روندهای ژنتیکی آن­ها به­ترتیب، ۵۱۰/۲ و ۰۱۰/۲ کیلوگرم در سال، ۰۰۱/۰- و ۰۰۰/۰- درصد در سال و ۰۶۸/۰ و ۰۲۲/۰ کیلوگرم در سال برآورد شدند. مقادیر برآورد شده همبستگی ژنتیکی تولید شیر با صفات شیر تصحیح شده براساس چربی، درصد چربی، درصد پروتئین، تولید چربی و تولید پروتئین به ترتیب، ۸۶/۰، ۲۷/۰- ، ۲۵/۰- ، ۶۰/۰ و ۹۰/۰ بودند. همبستگی ژنتیکی تولید شیر تصحیح شده با صفات درصد چربی، درصد پروتئین، تولید چربی و تولید پروتئین به ترتیب ۲۵/۰، ۲۵/ ، ۹۴/۰ و ۹۴/۰ برآورد شدند. نتیجه­گیری نهایی: با توجه به وراثت­پذیری بالاتر تولید شیر تصحیح برای چربی نسبت به تولید شیر و همچنین همبستگی­های ژنتیکی بالا و مثبت آن با ترکیبات شیر، به­نظر می­رسد که انتخاب بر اساس تولید شیر تصحیح شده برای چربی بهتر از تولید شیر باشد.

گاوهای هلشتاین, استان همدان, اجزای (کو)واریانس, صفات تولید شیر