انسیه خزعلی - دانشگاه الزهرا
میترا اکبری - دانشگاه الزهرا

نشانهشناسی، روشی تحلیلی از درون متن و با کمک عناصر موجود در آن، سعی دارد به مفهوم اصلی متن و لایههای معنایی آن دست پیدا کند. به همین علت نشانهشناسی ادعا میکند بیشتر از روشهای دیگر به معنی اصلی متن نزدیک است، و نقاط کلیدی آن را کشف میکند. فهم قرآن کریم به علت برخورداری از لایههای معنایی بیشمار،  نیازمند تحلیل و تفسیر است. روش انجام کار در پژوهش حاضر به این صورت بوده است که ابتدا واژگان محوری مرتبط با مهمترین ویژگیهای منافقان مشخص شده سپس از نظر لغوی بررسی شده است. در ادامه این واژگان در ارتباط با واژگان هم­نشین خود برای تعیین ویژگیهای باطنی منافقان توجه شده است. روابط معنایی واژگان اصلی و فرعی و واژگان انتهایی و تحکمی آیات به خوبی نشانههای برجسته و منحصر به فرد نفاق را به نمایش میگذارد. در تحلیل نهایی نشانههای نفاق، با وجود بسامد فراوان واژگان دال بر نشانههای برونی، دلالتهای چندگانه این واژگان بر نشانههای درونی موجب تقویت ترسیم لایههای پنهان رفتار منافقان شده است. این امر محوریت نشانههای درونی را نبود صداقت و عمده جلوهها و نشانههای بیرونی آنها را همراهی متظاهرانه و فرصتطلبانه میداند.  

قرآن کریم, نشانههای برونی نفاق, نشانههای درونی نفاق, محور جانشینی, محور همنشینی