صادق فتحی دهکردی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
ناصر قاسمی - هیئت علمی دانشگاه تهران
یدالله ملایری - هیئت علمی دانشگاه تهران
عبدالرسول الهایی - دانشجوی دانشگاه تهران

ان مدینه القدس الشریف تتمتع بمکانه خاصه فی شعر الجواهری وقد تکررت هذه المفرده ذاتها واسماوها الاخری مثل «اورشلیم» و«بیت المقدس» و«مهبط الرسل» عده مرات فی دیوانه مما یعنی انها اصبحت موتیفا وان اختلفت الاحداث والقضایا التی تطرق شاعرنا من خلالها الی القدس الشریف. والموتیف هو لفظه او جمله او فکره او موضوع متکرر فی النتاج الادبی من اجل تطویر فکره النص، وهذا التکرار یمنحه قیمه ومعنی ودلاله. ویعد من الظواهر التی تستخدم لفهم النتاج الادبی من خلال ما یترکه هذا التکرار من اثر انفعالی فی نفس المتلقی وما یحمل فی ثنایاه من دلالات نفسیه وانفعالیه. وتحولت الامکنه الواقعیه بابعادها التاریخیه والدینیه الی علامات مرجعیه فی فلسطینیات الجواهری واصبحت محطات وعلامات تحمل دلالات رمزیه ترتبط بالوجود الفلسطینی فی هذه البقعه الاسلامیه فباتت القدس رمزا للمسلوب والمنکوب، واصبحت للانسان العربی والاسلامی مرشده توجهه الی الطریق الصواب وتحرضه علی الاخذ بالثار لفلسطین ودحر المحتل. ومن النتائج التی توصل الیها البحث هی ان الجواهری تناول صورا عدیده للقدس الشریف لتسلیط الضوء علی معاناه الفلسطینیین من جراء الاحتلال الصهیونی وذلک لتثویر الشعوب العربیه والاسلامیه، وتحریضهم علی مقارعه العدو الصهیونی، مستخدما مختلف الصور البیانیه الموحیه بما فیها التشبیه والاستعاره والمجاز، ورموزا ذات دلالات اسلامیه وعربیه وشتی اسالیب الانشاء والتعبیر مثل الاستفهام الانکاری والتکرار. کما انه رسم عبر تکراره موتیف القدس لوحات فنیه وجعل المتتبع لشعره یعیش الاحداث التاریخیه التی مرت بالمدینه. وتهدف هذه الدراسه التی اعتمدت الاسلوب الوصفی التحلیلی، الی رصد ودراسه استدعاء مدینه القدس ودلالاتها فی تجربه الجواهری والمضامین التی جاء بها فی شعره بما فیها تمجید النضال والمقاومه، وتبیین اسباب الهزائم العربیه.

القدس, الموتیف, الجواهری, الرمز, المکان