خوشه بندی پهنه جغرافیایی ایران از لحاظ رخداد خشکسالی های بلند مدت هواشناسی

شناخت مناطق همگن از لحاظ وضعیت رخداد خشکسالی در طول زمان، این امکان را فراهم می کند علاوه بر درک وسعت منطقه ای خشکسالی ها، نحوه تاثیر سیستم های موثر بر بارش در مناطق مختلف را شناسایی کرد. بر اساس این مفهوم در این پژوهش از آمار و اطلاعات بلند مدت ۲۶ ساله داده های بارش ۱۲۰ ایستگاه سینوپتیک که در کل پهنه جغرافیایی ایران توزیع شده، استفاده شد. برای محاسبه شدت خشکسالی، شاخص بارش استاندارد شده (SPI) در پنجره زمانی ۱۲، ۲۴، ۴۸ ماهه محاسبه و به منظور پهنه بندی خشکسالی از روش درون یابی کریجینگ استفاده شد. شبکه مکانی نقاطی به فواصل مکانی ۱۰ کیلومتر ۱۰ کیلومتر ایجاد شده و برای نقاط این شبکه، مقادیر درون یابی شده  SPIتوسط نرم افزار GIS استخراج گردید. ماتریس تشکیل شده تحت سناریو های مختلف (یک­سالانه، دوسالانه، چهارسالانه) به روش  K میانگین خوشه بندی و تعداد بهینه خوشه ها به روش ضریب نیم­رخ محاسبه شدند. نتایج نشان داد که پهنه جغرافیایی ایران از لحاظ تغییرات زمانی خشکسالی های بلند مدت یک­سالانه، دوسالانه، چهارسالانه به ترتیب به ۱۲، ۹ و ۹ خوشه دسته بندی می شود و با طولانی شدن پنجره زمانی، از تعداد خوشه ها کاسته می شود. همچنین در تمامی این خوشه بندی ها، استان های شمالی حاشیه دریای خزر، هر یک در خوشه ای جداگانه قرار داشتند و همچنین جنوب شرقی ایران که از رژیم بارشی موسمی تبعیت می کند، خوشه ای جداگانه ای را به خود اختصاص داد.

Keywords:

تغییرات زمانی - مکانی , خشکسالی , خوشه بندی k میانگین , شاخص بارش استاندارد شده