بهنام ابراهیم زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
مهدی جعفرزاده - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
رحیم باقری - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
محمدعلی صالحی - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، ایران

رسوبات تراورتن در جنوب غرب آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) در منطقه وسیعی گسترش دارند و در حال حاضر نیز چشمه های فعال امروزی در بخش هایی در حال ته نشست تراورتن هستند. با توجه به مشاهده های صحرایی، ریخت شناسی رایج نهشته های تراورتنی آذرشهر از نوع برجا و شامل تپه ای و مخروطی، شکاف- پشته ای و آبشاری است. مطالعه های ژئوشیمیایی انجام شده روی نهشته های قدیمی و امروزی تراورتن در امتداد دو چشمه تاپتاپان و قزل داغ نشان می دهند مقدار عنصر آهن در این نهشته ها به طور مشخص بر درون زاد (ترموژن) بودن و مقادیر استرانسیم، باریم و بریلیم بر سنگ منشا آهکی، تبخیری یا دولومیتی آنها دلالت دارد. مقادیر تهی شده ایزوتوپ اکسیژن (δ۱۸O) و غنی شده ایزوتوپ کربن (δ۱۳C) نیز ترموژن بودن و سنگ منشا کربناته این نهشته ها را نشان می دهد. بر اساس مطالعه های انجام شده می توان نتیجه گرفت سیالات گرمابی ابتدا گاز CO۲ منشاگرفته از ماگما را با خود حمل کرده اند و هنگام حرکت رو به بالا، کربن زدایی ضمن برخورد با سنگ های کربناته انجام شده است. این سیالات، CO۲ حاصل از هیدرولیز کربنات ها را با خود حمل می کنند و به شکل چشمه های آب گرم در سطح ظاهر می شوند، و در اثر خروج سریع CO۲ به شکل تراورتن رسوب می کنند.

ژئوشیمی, تراورتن, ترموژن, آذرشهر